Dolegliwości bólowe kręgosłupa szyjnego w dobie smartfonów
Czy "szyja SMS-owa" istnieje?
Współczesny styl życia, charakteryzujący się częstym korzystaniem z urządzeń mobilnych, wpływa na nasze zdrowie na wiele sposobów. Jednym z obserwowanych zjawisk jest nasilenie dolegliwości bólowych kręgosłupa szyjnego, potocznie nazywanych "szyją SMS-ową". Czy rzeczywiście istnieje taka jednostka chorobowa? Jakie są jej objawy i przyczyny? W jaki sposób fizjoterapia może pomóc w leczeniu "szyi SMS-owej" i innych dolegliwości związanych z pracą biurową?
"Szyja SMS-owa" - zespół przeciążeniowy XXI wieku
Termin "szyja SMS-owa" (ang. "text neck") został po raz pierwszy użyty przez amerykańskiego chiropraktyka, dr Deana Fishmana w celu opisania bólu karku spowodowanego powtarzającymi się urazami związanymi z długotrwałym zginaniem szyi podczas korzystania ze smartfonów 1. Określa on zespół dolegliwości bólowych kręgosłupa szyjnego, spowodowanych długotrwałym pochylaniem głowy podczas korzystania ze smartfonów, tabletów czy innych urządzeń elektronicznych. Chociaż "szyja SMS-owa" nie jest oficjalną diagnozą medyczną 2, to termin ten dobrze oddaje istotę problemu, jakim jest przeciążenie struktur kręgosłupa szyjnego w wyniku długotrwałego utrzymywania nieprawidłowej pozycji 3. Co ciekawe, nie ma jednego, uzgodnionego w literaturze medycznej opisu "szyi SMS-owej" 4. W większości przypadków termin ten odnosi się do zwyczajowego pochylania głowy podczas korzystania ze smartfona, co może, ale nie musi, prowadzić do bólu karku.
Istotnym elementem "szyi SMS-owej" jest tzw. "forward head posture" (FHP), czyli przesunięcie głowy do przodu w stosunku do osi ciała 5. FHP nasila nacisk na kręgi szyjnego odcinka kręgosłupa, co w dłuższej perspektywie może doprowadzić do zmian zwyrodnieniowych, a nawet do przedwczesnej choroby zwyrodnieniowej stawów 6.
Długotrwałe pochylanie głowy powoduje zwiększenie nacisku na kręgi szyjne, mięśnie, więzadła i stawy 3. Dochodzi do zaburzenia naturalnej krzywizny kręgosłupa, osłabienia mięśni stabilizujących oraz przeciążenia tych, które muszą kompensować nieprawidłową pozycję 7. W konsekwencji mogą pojawić się następujące objawy:
Ból szyi, górnej części pleców i barków. Ból może być zlokalizowany punktowo lub rozlany, o charakterze ostrym lub tępym 2.
Sztywność szyi i ograniczenie ruchomości 8.
Bóle głowy, zwłaszcza w okolicy potylicy 7.
Drętwienie i mrowienie w ramionach i dłoniach 8.
Ból oczu 9.
Oprócz typowych objawów bólowych, "szyja SMS-owa" może mieć również negatywny wpływ na nasze zdrowie psychiczne. Badania wskazują na związek między długotrwałym korzystaniem ze smartfonów a występowaniem stanów lękowych i depresyjnych 9. Warto również wspomnieć o potencjalnym ryzyku związanym z promieniowaniem elektromagnetycznym emitowanym przez urządzenia mobilne 9. Chociaż zagrożenie to nie jest jeszcze do końca zbadane, to warto zachować ostrożność i ograniczać czas spędzany z głową pochyloną nad smartfonem.
W dłuższej perspektywie "szyja SMS-owa" może prowadzić do poważniejszych problemów zdrowotnych, takich jak:
Przewlekły ból szyi i górnej części pleców 10.
Zaburzenia równowagi mięśniowej 10.
Zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa 10.
Ucisk nerwów 10.
Problemy neurologiczne 11.
Depresja 11.
Choroby serca 11.
Diagnostyka "szyi SMS-owej" opiera się głównie na badaniu fizykalnym i wywiadzie z pacjentem 2. W przypadku podejrzenia poważniejszych schorzeń potrzebne mogą być dodatkowe badania, takie jak rezonans magnetyczny lub tomografia komputerowa 2. Badanie przeprowadzone wśród studentów medycyny wykazało, że większość z nich miała dolegliwości bólowe karku związane z korzystaniem ze smartfonów 1. Sugeruje to, że "szyja SMS-owa" jest coraz powszechniejszym problemem, dotykającym osoby w różnym wieku.
Inne przeciążenia spowodowane pracą biurową
Praca biurowa, choć pozornie nie wiąże się z dużym wysiłkiem fizycznym, może prowadzić do wielu przeciążeń i dolegliwości bólowych. Długotrwałe siedzenie w jednej pozycji, często przy niewłaściwie dobranym stanowisku pracy, powoduje obciążenie kręgosłupa, mięśni i stawów 12. Do najczęstszych przeciążeń związanych z pracą biurową zaliczamy:
Bóle pleców. Są one najczęściej spowodowane długotrwałym siedzeniem w nieprawidłowej pozycji, co prowadzi do przeciążenia mięśni i więzadeł kręgosłupa 13. Ból może mieć różny charakter - od tępego bólu w dolnej części pleców po ostry ból promieniujący do nóg. W skrajnych przypadkach może dojść do uszkodzenia krążków międzykręgowych lub uwięźnięcia nerwów.
Zespół cieśni nadgarstka. Jest to schorzenie neurologiczne, wywołane uciskiem nerwu pośrodkowego w kanale nadgarstka. Do jego rozwoju przyczynia się powtarzalne zginanie i prostowanie nadgarstka, np. podczas pisania na klawiaturze lub korzystania z myszki. Objawy to mrowienie, drętwienie i ból w dłoni i palcach, szczególnie w nocy. W zaawansowanych przypadkach może dojść do osłabienia mięśni dłoni.
Bóle głowy. Mogą być spowodowane napięciem mięśni szyi i barków, a także problemami ze wzrokiem, wynikającymi z długotrwałej pracy przy komputerze 14. Bóle głowy mogą mieć różny charakter - od łagodnego bólu napięciowego po silne migreny.
Urazy związane z obsługą sprzętu. W środowisku biurowym może dojść do urazów związanych z obsługą sprzętu biurowego, takiego jak drukarki, niszczarki czy kserokopiarki 15. Do najczęstszych urazów zaliczamy skaleczenia, stłuczenia i zmiażdżenia palców lub dłoni.
Oprócz wymienionych dolegliwości, długotrwałe siedzenie może prowadzić do innych problemów zdrowotnych, takich jak otyłość, cukrzyca, choroby sercowo-naczyniowe oraz nowotwory 14. Warto więc zadbać o regularną aktywność fizyczną i przerwy w pracy, aby zminimalizować ryzyko rozwoju tych schorzeń. Co ważne, wczesna interwencja w przypadku przeciążeń związanych z pracą biurową może zapobiec ich pogłębianiu się i zmniejszyć ryzyko powikłań długotrwałych 16. Nie lekceważmy więc pierwszych objawów i zgłaszajmy się do specjalisty, gdy tylko zauważymy coś niepokojącego.
Fizjoterapia w leczeniu "szyi SMS-owej" i innych dolegliwości biurowych
Fizjoterapia odgrywa ważną rolę w leczeniu "szyi SMS-owej" i innych dolegliwości związanych z pracą biurową. Celem fizjoterapii jest zmniejszenie bólu, poprawa ruchomości kręgosłupa i stawów, wzmocnienie mięśni oraz edukacja pacjenta w zakresie ergonomii i profilaktyki 18. W leczeniu "szyi SMS-owej" stosuje się różne metody fizjoterapeutyczne, takie jak:
Masaż tkanek głębokich. Pomaga rozluźnić napięte mięśnie, poprawić krążenie i zmniejszyć ból 19. Masaż tkanek głębokich koncentruje się na rozluźnianiu powięzi mięśniowej, która może być przyczyną bólu i ograniczenia ruchomości. Ważne jest, aby podczas masażu zwracać uwagę nie tylko na tylne, ale również na przednie mięśnie szyi, ponieważ wszystkie one współpracują ze sobą 20.
Ćwiczenia. Mają na celu wzmocnienie mięśni stabilizujących kręgosłup, rozciągnięcie przykurczonych mięśni oraz poprawę ruchomości stawów 21. Przykładem ćwiczenia pomocnego w "szyi SMS-owej" jest "chin tuck", czyli wciąganie brody.
Terapia manualna. Polega na mobilizacji stawów kręgosłupa i innych stawów, co pomaga przywrócić prawidłową ruchomość i zmniejszyć ból 22. Fizjoterapeuta praktykujący terapię manualną stosuje różne techniki, takie jak mobilizacje stawowe, manipulacje kręgosłupa czy techniki mięśniowo-powięziowe, aby zlikwidować blokady stawowe i przywrócić harmonijną pracę mięśni.
Kinesiotaping. Jest to metoda polegająca na oklejaniu ciała specjalnymi plastrami, które mają wpływ na mięśnie, więzadła i stawy 23. Kinesiotaping może pomóc w zmniejszeniu bólu, poprawie krążenia i stabilizacji stawów. W przypadku bólu karku stosuje się specjalny rodzaj plastrów zwanych "lift strips", które unoszą skórę i zmniejszają napięcie mięśni 24.
Dry needling. Jest to technika polegająca na nakłuwaniu mięśni cienkimi igłami w celu rozluźnienia punktów spustowych, które są częstą przyczyną bólu 25. Dry needling może być skutecznym uzupełnieniem fizjoterapii w leczeniu "szyi SMS-owej", pomagając w zmniejszeniu bólu i poprawie funkcji mięśni.
Metoda McKenziego. Jest to system diagnozowania i leczenia bólów kręgosłupa, oparty na analizie ruchów i pozycji ciała 26. W leczeniu "szyi SMS-owej" metoda McKenziego proponuje min. ćwiczenia takie jak retrakcja szyjnego odcinka kręgosłupa z wyprostem lub wyprost w leżeniu na brzuchu 27.
Wymienione metody fizjoterapeutyczne mogą być stosowane pojedynczo lub łącznie, w zależności od indywidualnych potrzeb pacjenta. Fizjoterapeuta dobiera odpowiednie techniki i ćwiczenia, aby osiągnąć najlepsze rezultaty terapeutyczne.
Podsumowanie
"Szyja SMS-owa" to realny problem zdrowotny, związany z coraz częstszym korzystaniem z urządzeń mobilnych. Długotrwałe pochylanie głowy prowadzi do przeciążenia struktur kręgosłupa szyjnego i może wywołać różne dolegliwości bólowe. Fizjoterapia oferuje skuteczne metody leczenia "szyi SMS-owej" i innych przeciążeń związanych z pracą biurową, takie jak masaże, ćwiczenia, terapia manualna, kinesiotaping, dry needling czy metoda McKenziego. Ważne jest również pamiętanie o profilaktyce, takiej jak prawidłowa ergonomia stanowiska pracy, regularne przerwy w korzystaniu z urządzeń mobilnych oraz ćwiczenia rozciągające i wzmacniające mięśnie. Pamiętajmy, aby podczas korzystania ze smartfona lub tabletu trzymać go na wysokości wzroku, aby uniknąć nadmiernego pochylania głowy 6. Dbajmy o nasze zdrowie, ponieważ z odpowiednią opieką i profilaktyką możemy cieszyć się pełnią życia bez bólu i ograniczeń.
Cytowane prace
1. The prevalence of text neck syndrome and its association with smartphone use among medical students in Jeddah, Saudi Arabia - Journal of Musculoskeletal Surgery and Research, https://journalmsr.com/the-prevalence-of-text-neck-syndrome-and-its-association-with-smartphone-use-among-medical-students-in-jeddah-saudi-arabia/
2. Text Neck Symptoms and Diagnosis | Spine-health, https://www.spine-health.com/conditions/neck-pain/text-neck-symptoms-and-diagnosis
3. Text Neck Syndrome: Disentangling a New Epidemic - PMC, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9982850/
4. Defining text neck: a scoping review - PubMed, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37405530/
5. Text Neck Syndrome - Magnolia Wellness Center, https://tallahasseechiro.com/blog/1209768-text-neck-syndrome
6. The Dangers of Tech Neck - Westside Pain Specialists, https://www.westsidepainspecialists.com/blog/the-dangers-of-tech-neck
7. Text neck: Signs, Symptoms and What You Can Do, https://claritypt.com/blog/text-neck-signs-symptoms-and-what-you-can-do/
8. Text Neck Syndrome – Causes, Symptoms, Treatment, Prevention | Santa Rosa Orthopaedics, https://srortho.com/news/text-neck-syndrome-causes-symptoms-treatment-prevention/
9. Text Neck Syndrome in Children and Adolescents - PMC - PubMed Central, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7914771/
10. Text neck syndrome: Symptoms, complications, and treatment - MedicalNewsToday, https://www.medicalnewstoday.com/articles/text-neck-syndrome
11. Text Neck Pain - Symptoms & Treatments - SpineOne, https://spineone.com/surprising-truth-text-neck/
12. How to Avoid Injury Risks in the Office - Concentra, https://www.concentra.com/resource-center/articles/how-to-avoid-injury-risks-in-the-office/
13. 5 Common Workplace Injuries (and How We Can Help), https://www.samwellpain.com/blog/5-common-workplace-injuries-and-how-we-can-help
14. Overuse Injuries - Office Ergonomics - Grand Valley State University, https://www.gvsu.edu/officeergonomics/overuse-injuries-3.htm
15. A Guide to Work Injury Physical Therapy: From Pain to Recovery - Synergy Rehab, https://synergyrehabinc.com/work-injury-physical-therapy-guide/
16. Overuse Injuries: Causes, Prevention, and Rehabilitation - Work-Fit, https://www.work-fit.com/blog/overuse-injuries-causes-prevention-and-rehabilitation
17. Preventing Overuse Injuries at Work - Dartmouth-Hitchcock, https://www.dartmouth-hitchcock.org/sites/default/files/2020-12/preventing-work-overuse-injuries.pdf
18. Text Neck - Physiopedia, https://www.physio-pedia.com/Text_Neck
19. Got Text Neck? Massage Can Help - Heavenly Embrace Wellness in Boulder, CO, https://heavenlyembrace.com/got-text-neck-massage-can-help/
20. Massage for Tech Neck | Massage Therapy Journal, https://www.amtamassage.org/publications/massage-therapy-journal/massage-for-tech-neck/
21. Combat 'Text Neck' With These Exercises - Orthopaedic Associates, https://oaidocs.com/2023/11/24/combat-text-neck-with-these-exercises/
22. Text Neck - Body Harmony Physical Therapy, https://bodyharmonypt.com/text-neck/
23. Effects of Kinesio Taping on Neck Pain: A Meta-Analysis and Systematic Review of Randomized Controlled Trials - PMC, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11393280/
24. Release Neck & Shoulder Knots With Kinesiology Tape - Verywell Health, https://www.verywellhealth.com/release-shoulder-knots-with-kinesiology-tape-2696031
25. Dry Needling for Neck Pain: A Comprehensive Guide to Relief - EW Motion Therapy, https://www.ewmotiontherapy.com/blog/dry-needling-neck-pain
26. 7 McKenzie Method Exercises for Neck Pain and Arm Pain - Spine-health, https://www.spine-health.com/wellness/exercise/7-mckenzie-method-exercises-neck-pain-and-arm-pain
27. McKenzie Method Exercises for Neck and Arm Pain Video - Spine-health, https://www.spine-health.com/video/mckenzie-method-exercises-neck-and-arm-pain-video
28. Workplace physiotherapy for musculoskeletal pain-relief in office workers: A pilot study, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8057194/