Artykuły

Co jeść w okresie zdrowienia

Optymalizacja Procesu Rekonwalescencji: 

Co jeść w okresie zdrowienia


Streszczenie:


Ten artykuł koncentruje się na analizie roli składników żywieniowych w procesie rekonwalescencji po urazach i operacjach. Przedstawia przegląd literatury dotyczącej różnych rodzajów suplementów, takich jak witaminy, minerały, aminokwasy i związki roślinne, które mogą przyczyniać się do szybszego i skuteczniejszego procesu gojenia.


1. Wprowadzenie:


Urazy i operacje stanowią znaczące wyzwania dla zdrowia publicznego i indywidualnego dobrostanu pacjentów. Postępowanie rekonwalescencyjne po takich zdarzeniach ma kluczowe znaczenie dla zapewnienia efektywnego powrotu do zdrowia i minimalizacji długoterminowych komplikacji. W ostatnich latach, rosnące zainteresowanie skupia się na roli suplementacji jako potencjalnego wsparcia w procesie gojenia się ran i regeneracji po zabiegach chirurgicznych. Ten artykuł ma na celu zbadanie, w jaki sposób suplementy – takie jak witaminy, minerały, aminokwasy i związki roślinne – mogą wpływać na proces rekonwalescencji po urazach i operacjach, bazując na dostępnych dowodach naukowych.

Proces gojenia jest złożony i wieloetapowy, wymagający odpowiedniej równowagi składników odżywczych, które wspierają regenerację tkankową, modulują odpowiedź immunologiczną i przyspieszają procesy naprawcze. W kontekście tego procesu, suplementacja może odgrywać istotną rolę, zwłaszcza w sytuacjach, gdy zwykła dieta nie jest w stanie zaspokoić zwiększonych potrzeb organizmu po urazie czy operacji.


2. Rola Witamin w Procesie Gojenia:


W procesie gojenia, który jest złożoną interakcją między komórkami, tkankami i czynnikami biochemicznymi, witaminy odgrywają kluczową rolę. Ich znaczenie wzrasta szczególnie w okresie rekonwalescencji po urazach i operacjach, gdzie zapotrzebowanie na te mikroelementy jest zwiększone. Istotne witaminy, takie jak witamina C, D, E i K, przyczyniają się do efektywnej regeneracji i szybszego gojenia się ran.

Witamina C, znana również jako kwas askorbinowy, jest niezbędna w syntezie kolagenu, głównego składnika tkanki łącznej. Kolagen stanowi kluczową strukturę w procesie gojenia się ran, zapewniając siłę i wsparcie dla nowo formujących się tkanek. Witamina C pełni również funkcję antyoksydanta, chroniąc komórki przed uszkodzeniami spowodowanymi przez wolne rodniki, co jest szczególnie ważne w okresie rekonwalescencji, gdy organizm jest narażony na zwiększony stres oksydacyjny. Dodatkowo, witamina C jest istotna dla funkcji układu odpornościowego, wspierając obronę organizmu przed infekcjami, co jest kluczowe w procesie gojenia.

Witamina D odgrywa znaczącą rolę w homeostazie wapniowej i zdrowiu kości, co jest istotne szczególnie po operacjach ortopedycznych i urazach kostnych. Ponadto, witamina D moduluje odpowiedź immunologiczną oraz zmniejsza stan zapalny, przyczyniając się do lepszego gojenia i zmniejszenia ryzyka powikłań. Niedobory witaminy D mogą prowadzić do opóźnień w procesie gojenia, podkreślając jej ważność w diecie pacjentów w okresie rekonwalescencji.

Witamina E, znana ze swoich właściwości antyoksydacyjnych, chroni błony komórkowe przed uszkodzeniami oksydacyjnymi. Jest szczególnie ważna w ochronie komórek skóry i może przyczynić się do lepszego wyglądu blizn pooperacyjnych. Witamina E, wspierając integralność komórkową, przyspiesza proces regeneracji tkanki skórnej. Jednakże, jej nadmiar może zakłócić procesy krzepnięcia krwi, co jest istotne w kontekście chirurgii i gojenia ran.

Witamina K jest kluczowa w procesie krzepnięcia krwi i może wpływać na szybkość gojenia się ran. Jest ona potrzebna do syntezy białek odpowiedzialnych za krzepnięcie krwi, a jej niedobory mogą prowadzić do zwiększonego ryzyka krwawienia. Ponadto, witamina K jest ważna dla zdrowia kości, co ma znaczenie w rekonwalescencji po urazach kostnych.

Proces gojenia się ran można podzielić na kilka etapów, w których witaminy odgrywają różne role. W fazie zapalnej, witaminy C i E pomagają w walce z infekcją i ochronie komórek przed uszkodzeniami oksydacyjnymi. W fazie proliferacyjnej, witamina C wspiera syntezę kolagenu, podczas gdy witamina D i K mają wpływ na formowanie nowej tkanki kostnej. W fazie remodelacji, wszystkie wymienione witaminy wspierają odbudowę i dojrzewanie nowej tkanki.

Znaczenie witamin w procesie gojenia się ran podkreśla potrzebę zbilansowanej diety lub odpowiedniej suplementacji, szczególnie w okresie rekonwalescencji. Niedobory tych kluczowych mikroelementów mogą prowadzić do opóźnienia gojenia, zwiększonego ryzyka infekcji i gorszych wyników leczenia. Z drugiej strony, nadmierna suplementacja również może przynieść negatywne skutki, stąd konieczność indywidualnego dostosowania i konsultacji z dietetykiem.

Podsumowując, witaminy są nieodzownym elementem procesu gojenia się ran, wpływając na różne jego etapy i aspekty. Odpowiednia podaż witamin C, D, E i K jest kluczowa dla szybkiego i efektywnego gojenia, zarówno w przypadku drobnych urazów, jak i po poważnych operacjach. Zintegrowane podejście, łączące odpowiednią dietę z ewentualną suplementacją, może znacząco przyczynić się do lepszego wyniku rekonwalescencji.


3. Minerały i Ich Znaczenie w Rekonwalescencji:


Minerały są podstawowymi składnikami, które odgrywają istotną rolę w utrzymaniu zdrowia i funkcji organizmu, a ich znaczenie staje się jeszcze bardziej wyraźne w kontekście rekonwalescencji po urazach i operacjach. W tej sekcji skoncentrujemy się na najbardziej znaczących minerałach – cynku, żelazie i magnezie – i ich wpływie na proces gojenia się ran.

Cynk: Jest kluczowym składnikiem enzymów i białek, które są niezbędne w procesie syntezy DNA, podziału komórkowego oraz gojenia się ran. Cynk odgrywa także rolę w odpowiedzi immunologicznej, pomagając w walce z infekcjami i zapobiegając stanom zapalnym. Badania wykazały, że suplementacja cynkiem może przyspieszać gojenie się ran, szczególnie u osób z niedoborami tego minerału. Na przykład, w badaniach przeprowadzonych na pacjentach po operacjach chirurgicznych, stosowanie suplementów cynku znacząco skróciło czas potrzebny na całkowite wygojenie się ran.

Żelazo: Jest niezbędne do transportu tlenu w organizmie oraz do produkcji energii na poziomie komórkowym. Niedobór żelaza może prowadzić do anemii, co z kolei może negatywnie wpływać na proces gojenia i regeneracji. Suplementacja żelaza, szczególnie u pacjentów z niedokrwistością, może przyczynić się do lepszego gojenia się ran i szybszego powrotu do zdrowia. Należy jednak zachować ostrożność, gdyż nadmierna suplementacja żelaza może prowadzić do toksyczności i innych komplikacji zdrowotnych.

Magnez: Jest ważny dla wielu funkcji metabolicznych oraz dla zdrowia mięśni i nerwów. Odgrywa także rolę w modulowaniu stanu zapalnego i reakcji immunologicznych. Suplementacja magnezem może być korzystna w rekonwalescencji, zwłaszcza u pacjentów z niedoborami tego minerału, pomagając w redukcji zmęczenia i poprawie ogólnego samopoczucia. Ponadto, magnez może wspomagać regulację gospodarki wapniowej, co jest istotne dla zdrowia kości, zwłaszcza po operacjach ortopedycznych.

Podobnie jak w przypadku witamin, ważne jest, aby suplementacja minerałów była dostosowana do indywidualnych potrzeb pacjenta i odbywała się pod kontrolą specjalistów. Niewłaściwa suplementacja może prowadzić do niepożądanych skutków, takich jak zaburzenia równowagi elektrolitowej czy toksyczność.

4. Aminokwasy i Ich Wpływ na Proces Gojenia:

Aminokwasy, będące fundamentalnymi składnikami białek, odgrywają kluczową rolę w procesie gojenia się ran, szczególnie w kontekście rekonwalescencji po urazach i operacjach. Ich znaczenie wynika z bezpośredniego udziału w wielu procesach biologicznych, które są niezbędne do prawidłowego przebiegu gojenia, takich jak synteza białek, modulacja odpowiedzi immunologicznej, regeneracja tkankowa, a także w procesach energetycznych i antyoksydacyjnych. W tej sekcji szczególną uwagę zwrócono na aminokwasy takie jak glutamina, arginina, leucyna, oraz aminokwasy rozgałęzione (BCAA), ze względu na ich udokumentowane korzyści w procesie gojenia.

Glutamina, będąca najobficiej występującym aminokwasem w organizmie człowieka, jest kluczowym elementem w gojeniu się ran. Jest ona nie tylko niezbędna dla prawidłowej funkcji immunologicznej, ale także służy jako główne paliwo energetyczne dla szybko dzielących się komórek, takich jak limfocyty i enterocyty. W okresie stresu metabolicznego, jakim jest rekonwalescencja, zapotrzebowanie na glutaminę znacząco wzrasta. Badania wykazały, że suplementacja glutaminą może poprawić bilans azotowy, zwiększyć syntezę białek, a także przyspieszyć gojenie się ran poprzez wspieranie regeneracji tkankowej.

Arginina jest aminokwasem, który odgrywa znaczącą rolę w produkcji tlenku azotu (NO), związku kluczowego dla wielu procesów fizjologicznych, w tym rozszerzenia naczyń krwionośnych. Zwiększony przepływ krwi, dzięki działaniu tlenku azotu, umożliwia lepsze dostarczenie tlenu i składników odżywczych do uszkodzonych tkanek, co jest niezbędne dla efektywnego gojenia. Ponadto, arginina jest ważna dla syntezy kolagenu i może wspomagać funkcję immunologiczną. Badania wykazały, że suplementacja argininą może przyspieszyć gojenie ran, zwłaszcza w przypadkach ciężkich urazów, oparzeń, czy operacji.

Leucyna, jeden z aminokwasów rozgałęzionych (BCAA), odgrywa kluczową rolę w regulacji syntezy białek, szczególnie w mięśniach. W okresie rekonwalescencji, gdzie aktywność fizyczna jest ograniczona, leucyna może pomóc w utrzymaniu masy mięśniowej. BCAA, w tym leucyna, izoleucyna i walina, są ważne nie tylko dla utrzymania masy mięśniowej, ale także dla modulacji odpowiedzi immunologicznej i redukcji stanu zapalnego. Suplementacja BCAA może być korzystna w okresie rekonwalescencji, pomagając w odbudowie tkanki mięśniowej i zmniejszając ryzyko atrofii mięśni.

Proces gojenia się ran można podzielić na trzy główne fazy: zapalną, proliferacyjną i remodelującą. W każdej z tych faz, aminokwasy odgrywają istotne role. W fazie zapalnej, arginina i glutamina wspierają funkcję immunologiczną, pomagając w walce z infekcjami i zapobiegając nadmiernemu stanowi zapalnemu. W fazie proliferacyjnej, aminokwasy są kluczowe dla syntezy nowych białek, które są potrzebne do budowy nowej tkanki i kolagenu. Wreszcie, w fazie remodelacji, aminokwasy pomagają w odbudowie i wzmocnieniu uszkodzonych tkanek.

W kontekście rekonwalescencji, szczególnie po operacjach i poważnych urazach, organizm jest w stanie zwiększonego zapotrzebowania na aminokwasy. Dietetyczne podejście powinno być zatem skoncentrowane na zapewnieniu wystarczającej ilości wysokiej jakości białka, które dostarcza niezbędnych aminokwasów. W niektórych przypadkach, szczególnie gdy dieta nie jest w stanie zaspokoić zwiększonego zapotrzebowania, może być wskazana suplementacja aminokwasami.

Suplementacja aminokwasami, zwłaszcza w formie łatwo przyswajalnych preparatów, może przynieść znaczące korzyści w procesie gojenia. Jednakże, ważne jest, aby taka suplementacja była przeprowadzana pod kontrolą dietetyka, z uwzględnieniem indywidualnych potrzeb pacjenta, stanu zdrowia, rodzaju urazu oraz innych stosowanych terapii. Nadmierna suplementacja aminokwasami, podobnie jak ich niedobór, może prowadzić do negatywnych skutków zdrowotnych, w tym zaburzeń metabolicznych.

Podsumowując, aminokwasy są nieodzownym elementem procesu gojenia się ran, szczególnie w okresie rekonwalescencji. Ich odpowiednia podaż, zarówno przez dietę, jak i ewentualną suplementację, jest kluczowa dla szybkiego i efektywnego gojenia, zarówno w przypadku drobnych urazów, jak i po poważnych operacjach. Właściwe zarządzanie dietą i suplementacją aminokwasów może znacząco przyczynić się do lepszego wyniku rekonwalescencji.

5. Związki Roślinne i Ich Potencjalne Korzyści:


W kontekście gojenia się ran i rekonwalescencji, rosnące zainteresowanie budzą związki roślinne, które ze względu na swoje unikalne właściwości, mogą znacząco wspierać proces regeneracji. Fitochemikalia, takie jak kurkumina, kwercetyna, saponiny, alkaloidy, flawonoidy, i taniny, posiadają szeroki zakres działania – od przeciwzapalnego i antyoksydacyjnego, po antybakteryjne i przeciwwirusowe. Te naturalnie występujące związki są obecne w wielu roślinach, owocach, warzywach, ziołach i przyprawach, i stanowią istotny element diety wspomagającej rekonwalescencję.

Kurkumina, główny składnik aktywny kurkumy, jest szeroko znana ze swoich właściwości przeciwzapalnych i antyoksydacyjnych. Kurkumina moduluje działanie czynników zapalnych i enzymów, co może przyczyniać się do zmniejszenia stanu zapalnego i bólu, zwłaszcza w tkankach miękkich i stawach. Jej zdolność do redukcji oksydacyjnego stresu w komórkach wspiera szybszą regenerację i ogranicza uszkodzenia tkanki. Badania wykazały, że kurkumina może przyspieszać gojenie się ran poprzez promowanie angiogenezy, proliferacji fibroblastów i syntezy kolagenu.

Kwercetyna, obecna w jabłkach, cebuli i czerwonym winie, jest kolejnym potężnym przeciwutleniaczem. Jej działanie obejmuje zmniejszenie produkcji mediatorów zapalnych, co może być korzystne w redukowaniu stanu zapalnego po operacjach czy urazach. Kwercetyna poprawia także integralność naczyń krwionośnych i wspomaga zdrowe krążenie, co jest kluczowe dla efektywnego dostarczania składników odżywczych i tlenu do rekonwalescentnych tkanek.

Inne związki roślinne, jak saponiny i alkaloidy, wykazują różnorodne działania biologiczne, w tym właściwości immunomodulujące i wspierające regenerację tkanek. Saponiny, znajdujące się w roślinach takich jak żeń-szeń, mogą stymulować układ odpornościowy, a także przyspieszać gojenie się ran poprzez indukcję angiogenezy i proliferacji komórkowej. Alkaloidy, obecne w takich roślinach jak ziele dziurawca, posiadają potencjalne właściwości przeciwdepresyjne i przeciwzapalne, co może być pomocne w okresie rekonwalescencji, szczególnie dla pacjentów doświadczających stresu pooperacyjnego lub chronicznego bólu.

Flawonoidy i taniny, znajdujące się w szerokiej gamie produktów roślinnych, od herbaty po ciemne owoce, są cenione za ich właściwości antyoksydacyjne i zdolność do stabilizowania błon komórkowych. Przyczyniają się do ochrony tkanek przed uszkodzeniami oksydacyjnymi i wspomagają zdrowe funkcjonowanie naczyń krwionośnych, co jest istotne w procesie gojenia się ran.

Wykorzystanie związków roślinnych w rekonwalescencji opiera się na ich zdolności do modulowania procesów zapalnych, oksydacyjnych, a także na wspieraniu regeneracji i odbudowy tkankowej. Jednakże, ich skuteczność może być zależna od formy, dawki oraz indywidualnych cech pacjenta, w tym stanu zdrowia, rodzaju i zakresu urazu, a także innych stosowanych leków i suplementów.

Pomimo obiecujących wyników badań, ważne jest, aby zwrócić uwagę na potencjalne interakcje związków roślinnych z lekami oraz możliwe skutki uboczne. Konsultacja z dietetykiem jest zalecana przed wprowadzeniem znaczących zmian w diecie lub rozpoczęciem suplementacji ziołowej, zwłaszcza w okresie rekonwalescencji.

Podsumowując, związki roślinne oferują szeroki wachlarz potencjalnych korzyści w procesie gojenia się ran i rekonwalescencji po urazach oraz operacjach. Ich zdolność do modulowania odpowiedzi zapalnej, redukcji stresu oksydacyjnego i wspierania regeneracji tkankowej czyni je cennym dodatkiem do diety pacjentów w procesie rekonwalescencji. Jednak ich stosowanie wymaga świadomego podejścia i indywidualnego dostosowania.


Bibliografia:


Oto lista produktów żywnościowych bogatych w poszczególne suplementy, które zostały wymienione w artykule, wraz z przybliżoną zawartością tych składników:


Należy pamiętać, że zawartość składników odżywczych w produktach może się różnić w zależności od ich pochodzenia, sposobu uprawy lub przetwarzania. Zaleca się również konsultację z dietetykiem przed wprowadzeniem znaczących zmian w diecie, zwłaszcza jeśli istnieją specyficzne wymagania zdrowotne lub ograniczenia dietetyczne.


Opracowanie jadłospisu dla 50-letniego mężczyzny w okresie rekonwalescencji po operacji rekonstrukcji ACL wymaga uwzględnienia zwiększonego zapotrzebowania na białko i składniki odżywcze wspomagające gojenie się ran oraz ogólną regenerację. Zakładając, że mężczyzna ten ma średnią aktywność fizyczną (ograniczoną z powodu rekonwalescencji), jego dzienne zapotrzebowanie kaloryczne można oszacować na około 2200-2500 kcal. Poniższy plan dietetyczny uwzględnia również zalecane dzienne spożycie białka, tłuszczów, węglowodanów oraz kluczowych witamin i minerałów.

Zawsze zalecane jest skonsultowanie się z dietetykiem przed wprowadzeniem zmian w diecie, zwłaszcza w okresie rekonwalescencji.

Tworzenie szczegółowego jadłospisu wraz z tabelą zawartości kalorii i gramaturą produktów, a także tabelą pokrycia zapotrzebowania na witaminy, makro- i mikroelementy wymaga dokładnego obliczenia i analizy składników odżywczych w poszczególnych produktach. Poniżej znajduje się uproszczony przykład takiego planu żywieniowego.

Dzień 1

Śniadanie: Omlet (2 jaja) z czerwoną papryką (50 g) i szpinakiem (30 g), pełnoziarnisty tost (30 g), szklanka soku pomarańczowego (200 ml).
II Śniadanie: Jogurt naturalny (150 g) z kiwi (50 g) i orzechami (30 g).
Obiad: Grillowany łosoś (150 g), kasza gryczana (50 g), mieszanka sałat z pomidorem (50 g) i ogórkiem (50 g).
Podwieczorek: Smoothie z truskawek (100 g), banana (100 g) i mleka (200 ml).
Kolacja: Sałatka z pieczonego indyka (100 g), quinoa (50 g), czerwona papryka (50 g).

Dzień 2

Śniadanie: Płatki owsiane (50 g) z mlekiem (200 ml) i posiekanymi migdałami (30 g).
II Śniadanie: Kanapka z pełnoziarnistego chleba (60 g) z łososiem wędzonym (50 g) i awokado (50 g).
Obiad: Pieczona wołowina (150 g), brązowy ryż (50 g), gotowane brokuły (100 g).
Podwieczorek: Kefir (200 ml) z orzechami (30 g).
Kolacja: Grillowany kurczak (150 g), pieczony batat (100 g), szpinak (50 g).

Dzień 3

Śniadanie: Twaróg (150 g) z miodem (15 g) i świeżymi jagodami (50 g).
II Śniadanie: Sałatka z tuńczyka (100 g), czerwona fasola (50 g), czerwona cebula (30 g).
Obiad: Filet z dorsza (150 g), quinoa (50 g), gotowana marchew (50 g) i szparagi (50 g).
Podwieczorek: Smoothie z malin (50 g), banana (100 g) i jogurtu naturalnego (150 ml).
Kolacja: Grillowane udka z kurczaka (150 g), kasza jaglana (50 g), mieszanka sałat (50 g).

Analiza składników (Przybliżona):

Uwzględniając brak narzędzi do dokładnej analizy, poniższe wartości są szacunkowe i nie obejmują pełnej analizy mikro- i makroelementów.

Dzień 1:

Dzień 2:

Dzień 3:

Uwagi:


Dieta wegańska, jeśli jest odpowiednio zbilansowana i dostarcza wszystkich niezbędnych składników odżywczych, generalnie nie powinna negatywnie wpływać na okres rekonwalescencji po urazach i operacjach. W rzeczywistości, niektóre aspekty diety wegańskiej, takie jak wysoka zawartość przeciwutleniaczy, błonnika i związków roślinnych o działaniu przeciwzapalnym, mogą nawet wspierać proces gojenia. Jednak istnieją pewne aspekty, na które należy zwrócić szczególną uwagę:

FRO

"living article" 

#DietaWegańska #RekonwalescencjaPoOperacji #SuplementacjaDlaWegan #WitaminyIMinerały #ŻywienieWOkresieRekonwalescencji #BiałkoRoślinne #WitaminaB12D12E #ŻelazoCynkWapń #KwasyTłuszczoweOmega3 #DeficytyŻywieniowe #PlanowanieDietyWegańskiej #ŻyweArtykuły #AktualizacjaWiedzyNaukowej #NiedoboryWDiecieRoślinnej #JodIWitaminaA #ZapotrzebowanieKaloryczne #ŹródłaRoślinneWitamin #AbsorpcjaSkładnikówOdżywczych #ZdrowieIOdżywianie #StaleAktualizowanePublikacje 


Moc w Siłach: Jakie Trening Siłowy Przynosi Korzyści Osobom Powyżej 50 Roku Życia 

Korzyści Fizyczne Treningu Siłowego

Trening siłowy ma kluczowe znaczenie w utrzymaniu zdrowia fizycznego osób powyżej 50. roku życia. Z wiekiem naturalnie następuje utrata masy mięśniowej i siły, znana jako sarkopenia. Badania NIA wykazały, że regularny trening siłowy może znacząco spowolnić ten proces, pomagając utrzymać mobilność i niezależność​​. Dr. Roger A. Fielding, lider w dziedzinie badań nad starzeniem, podkreśla, że trening oporowy może zapobiegać słabości i poprawiać mobilność​​. Ponadto, trening siłowy okazał się skuteczny w poprawie stanu osób starszych z otyłością, oferując lepsze rezultaty niż sama dieta czy ćwiczenia aerobowe​​.

https://www.nia.nih.gov/news/how-can-strength-training-build-healthier-bodies-we-age

Wpływ na Chorobę Alzheimera

Badania dotyczące wpływu treningu siłowego na chorobę Alzheimera dostarczają obiecujących wyników. Metaanaliza przeprowadzona na 28 badaniach z udziałem 1337 uczestników wykazała, że różne formy ćwiczeń, w tym trening siłowy, mogą przynieść znaczące korzyści dla pacjentów z chorobą Alzheimera, poprawiając funkcje poznawcze, fizyczne, funkcjonalną niezależność oraz łagodząc objawy neuropsychiatryczne​​. Szczególnie istotne jest, że ćwiczenia aerobowe wydają się być skuteczne w poprawie wyników testu MMSE, który ocenia stan poznawczy.

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34601135/

Trening Siłowy a Zdrowie Psychiczne

Trening siłowy nie tylko poprawia kondycję fizyczną, ale ma również pozytywny wpływ na zdrowie psychiczne osób starszych. Badanie z udziałem starszych kobiet wykazało, że 12-tygodniowy program treningu siłowego może znacząco zmniejszyć objawy depresyjne i lękowe​​. Dzięki treningowi siłowemu uczestniczki odnotowały poprawę siły mięśniowej oraz funkcji poznawczych, co przekłada się na lepsze ogólne samopoczucie i jakość życia.

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34003711/

Poprawa Funkcji Poznawczych

Regularne ćwiczenia siłowe mają znaczący wpływ na funkcje poznawcze starszych osób, zwłaszcza kobiet. Badanie pokazało, że 12-tygodniowy program treningu siłowego prowadzi do znaczącego wzrostu siły mięśniowej oraz poprawy zdolności poznawczych. Starsze kobiety, które uczestniczyły w programie, odnotowały 19% wzrost pojemności poznawczej, co świadczy o tym, że trening siłowy może być skutecznym narzędziem w walce z degeneracją poznawczą związaną z wiekiem​​.

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27330282/

Praktyczne Porady dla Początkujących

Dla osób 50+, które chcą rozpocząć trening siłowy, istotne jest dostosowanie ćwiczeń do indywidualnych potrzeb i możliwości. Zalecane jest rozpoczęcie od łagodnych ćwiczeń, stopniowo zwiększając ich intensywność. Ważne jest też konsultowanie się z lekarzem, trenerem personalnym i fizjoterapeutą, aby zapewnić bezpieczeństwo i skuteczność treningu. Ćwiczenia mogą być wykonywane zarówno w domu, jak i na siłowni, z wykorzystaniem różnorodnego sprzętu.

Zakończenie

Trening siłowy dla osób 50+ oferuje szeroką gamę korzyści zdrowotnych, od poprawy kondycji fizycznej po wspieranie zdrowia psychicznego i funkcji poznawczych. Regularna aktywność fizyczna może znacząco poprawić jakość życia i samopoczucie osób starszych.

lista źródeł użytych w artykule:


FRO

"living article" 


 MDT  Mechanical Diagnosis and Therapy® pomaga odkrywać przyczyny ukrywające się w kręgosłupie

   Kevin Jones, fizjoterapeuta, zgadza się z powiedzeniem, że nie można oceniać książki po okładce. Większość bólów narządu ruchu można skutecznie leczyć metodami zachowawczymi. W rzeczywistości, 92% wszystkich bólów narządu ruchu ma charakter mechaniczny, a 82% z nich szybko ustępuje. Tylko 5-8% przypadków narządu ruchu, które Jones i jego koledzy spotykają w Integrated Musculoskeletal Care (IMC), wymaga eskalacji opieki.

Co więcej, 20-30% przypadków, które wydają się być schorzeniami stawów obwodowych, w rzeczywistości ma swoje źródło w kręgosłupie szyjnym, piersiowym lub lędźwiowym. Nowo opublikowane badanie Richarda Rosedale'a, fizjoterapeuty, szacuje, że ponad 40% problemów ze stawami obwodowymi ma wpływ kręgosłupa.

Klinicyści w IMC radzą sobie również dobrze z leczeniem schorzeń stawów obwodowych i kręgosłupa, wykorzystując zasady McKenzie Method® of Mechanical Diagnosis and Therapy® (MDT). Dzięki temu Jones może leczyć schorzenia, w których inni nie odnosili sukcesów.

IMC współpracuje z dużymi firmami i niektórzy klienci mają zasady pre-certyfikacji MRI, co umieszcza Jonesa w roli strażnika. To on często potwierdza, czy fizjoterapia jest lepszą opcją rehabilitacji niż MRI lub operacja.

"Kiedy pacjenci muszą przyjść do nas przed wykonaniem MRI lub operacji, niektórzy są niezadowoleni z powodu przekonania, że tylko MRI lub operacja rozwiąże ich problem" - mówi Jones. "Kiedy pacjent zaczyna zauważać poprawę za pomocą metod zachowawczych, poprzez przyczynowo-skutkowe reakcje oceny MDT, ich nastawienie się zmienia."

Jones szybko ustala, czy pacjent ma szansę na poprawę metodami zachowawczymi. "Jeśli mają taką możliwość, to większość nie widzi potrzeby eskalowania opieki za pomocą MRI lub innych zaawansowanych badań obrazowych" - tłumaczy.

Nawet jeśli pacjent szuka rozwiązania nieodpowiedniego problemu. Dane IMC pokazują, że aż 18% MRI jest zamawianych dla złej części ciała.

   Oceny mechaniczne, które Jones wykonuje, zwykle ujawniają przeoczone źródło bólu. Szacuje on, że ponad 70% schorzeń narządu ruchu, które spotyka, szybko ustępuje, co oznacza, że istnieje znaczący potencjał na szybką i pozytywną zmianę. Te schorzenia mogą być łatwe do przeoczenia, szczególnie jeśli MRI sugeruje przyczynę. Na przykład obraz może sugerować, że zerwanie mięśnia naramiennego powoduje ból barku, kiedy po dokładnym badaniu MDT okazuje się, że kręgosłup szyjny wpływa na ból barku. Badanie Rosedale'a wykazało, że prawie 30% bólów barku, które zaobserwował, ustąpiło po zabiegu na kręgosłupie.

"Wszystkie te dowody potwierdzają to, co odkryliśmy w IMC" - mówi Jones. "Z każdym pacjentem z bólem stawów obwodowych, oceniamy kręgosłup, aby wykluczyć lub potwierdzić wpływ kręgosłupa."

"Wiemy, że wiele wyników MRI to fałszywe pozytywy. To automatyczne założenie, że MRI jest odpowiedzią" - mówi Jones. "MRI są bardzo czułe. Wykrywają wszystko. Więc może to nie być rzecz."

Zdjęcia MRI nie mówią również lekarzom czy fizjoterapeutom, czy ktoś może wyzdrowieć bez zabiegu chirurgicznego lub medycznego. To wymaga szczegółowego badania i oceny, na której Jones opiera się metodą McKenzie.

"Doskonale wyszkolony klinicysta MDT nie ocenia tylko barku" - mówi Jones. "Będą oglądać wszystko, co może wpływać na ból."

Oparta na dowodach metoda MDT rozpoczyna się od szczegółowej oceny mechanicznej, aby ustalić "relację przyczynowo-skutkową" między historycznym zachowaniem bólu oraz reakcją na powtarzane ruchy testowe, pozycje i czynności.

Systematyczna progresja zastosowanych sił mechanicznych wykorzystuje reakcję bólową do monitorowania zmian w ruchomości i funkcjonowaniu w celu sklasyfikowania schorzenia. Klinicyści następnie opracowują specyficzny plan leczenia na podstawie wyników badania, który umożliwia pacjentom samodzielne leczenie, jeśli to możliwe.

"MDT to niezawodny proces diagnostyczny i jest efektywny" - mówi Jones. "Wiemy po dwóch lub trzech wizytach, czy możemy pomóc, czy nie."

Dzięki temu nie tylko zaskakuje pacjentów, oszczędzając im kosztów i czasu rekonwalescencji związanych z operacją, iniekcjami itp., ale jest w stanie to zrobić szybko i skutecznie. Prawdziwym wyzwaniem dla Jonesa wydaje się być zmiana konwencjonalnych preferencji z diagnostyki maszynowej na diagnostykę mechaniczną.

"MDT w swoim najbardziej prawdziwym znaczeniu jest gruntownym procesem badania i oceny" - mówi. "Kiedy patrzymy na problem, zawsze rozważamy wszystkie możliwe przyczyny bólu i utraty funkcji, a następnie pozwalamy na badanie przyczynowo-skutkowe odpowiedniego kręgosłupa i dotkniętego stawu określić najlepszy kierunek działań."

Tak jak zagubione przedmioty zawsze wydają się znajdować na ostatnim miejscu, na które patrzysz, tak też przyczyna upośledzenia nie zawsze jest widoczna. Jest mnóstwo bólu, którego nie można wyleczyć, jeśli nie spojrzysz poza przysłowiową okładkę.


Na podstawie: https://www.mckenzieinstituteusa.org/news-room_Jones2.cfm

 MDT  Nowoczesne podejście do leczenia bólu: System MDT przyspiesza proces terapii

    W dzisiejszych czasach, gdzie tradycyjne metody leczenia często okazują się niewystarczające, system Diagnozy i Terapii Mechanicznej (MDT, od ang. Mechanical Diagnosis and Therapy) wyróżnia się jako innowacyjne rozwiązanie, umożliwiające szybsze niż dotychczas osiąganie znaczących postępów w terapii. Kluczem do sukcesu MDT jest kompleksowa ocena mechaniczna, pozwalająca na ustalenie związku przyczynowo-skutkowego między dotychczasowym bólem a reakcją na powtarzane ruchy testowe, pozycje i aktywności.

Kompleksowa ocena jako fundament

Podstawą systemu MDT jest dokładna ocena mechaniczna, mająca na celu ustalenie związku przyczynowo-skutkowego między historycznym zachowaniem bólu a odpowiedzią na powtarzane testy ruchowe, pozycje i aktywności. Dzięki temu możliwe jest zastosowanie systematycznego postępu w aplikacji sił mechanicznych, które, reagując na ból i odpowiedzi mechaniczne, pozwalają na klasyfikację zaburzeń. Klinicyści, opierając się na wynikach tych badań, opracowują specyficzny plan opieki, który umożliwia pacjentom samodzielne leczenie, kiedy jest to możliwe.

Badanie potwierdzające skuteczność MDT

W niedawnym badaniu, w którym głównym badaczem był Kidd, zrekrutowano 350 pacjentów skarżących się na izolowany ból stawów (np. ból przedniej części kolana, ból pięty, izolowany ból ramienia itp.). Stawy kręgosłupa i kończyn pacjentów zostały przebadane zgodnie z zasadami MDT, a u 43,5% problem miał swoje źródło w kręgosłupie. To właśnie od kręgosłupa Kidd zaczyna swoją ocenę i leczenie u aktywnych pacjentów.

Edukacja i samodzielność pacjenta

„Największym problemem, kiedy ktoś idzie do lekarza, jest to, że Pacjent zazwyczaj słyszy jedną z dwóch rzeczy: jeśli boli, nie rób tego; albo bez bólu nie ma efektów,” mówi Kidd. „Te mieszane sygnały zwykle wprowadzają pacjenta w zakłopotanie. Nasz system naprawdę pozwala nam dać pacjentowi najbardziej odpowiednią poradę dla jego konkretnego stanu,” wyjaśnia.

Pacjenci zaczynają dostrzegać zmiany już w trakcie wizyt w klinice. „Około 70 procent pacjentów, których widzę, ma szybko zmieniający się stan i jeśli znajdziemy dla nich odpowiedni ruch, szybko się poprawiają. Dajemy im narzędzia do tego, więc zyskują poczucie własnej siły. To naprawdę chodzi o opiekę opartą na aktywności. Zamiast ich wyłączać, często wracają do swojej aktywności w ciągu kilku dni.”

Metoda McKenziego jako klucz do sukcesu

Kidd, który zna wiele różnych rodzajów fizjoterapii, najbardziej opiera się na Metodzie McKenziego. „To naprawdę kompleksowy system, w którym mogę przeprowadzić ocenę, która zidentyfikuje, czego pacjent potrzebuje, a następnie dać mu te specyficzne, indywidualne interwencje,” mówi Kidd. „Nie tylko zarządzają swoim bezpośrednim problemem – są lepiej wyedukowani, aby zapobiegać przyszłym urazom i w pełni wykorzystać weekendowe sporty!”

System MDT, dzięki swojemu kompleksowemu podejściu i skupieniu na edukacji oraz samodzielności pacjenta, stanowi przełom w dziedzinie fizjoterapii, oferując szybsze i bardziej skuteczne rozwiązania dla osób cierpiących na bóle mięśniowo-szkieletowe.

Na podstawie: https://www.mckenzieinstituteusa.org/news-room_Kidd.cfm

Double Crush Sundrome - Fakt czy Mit?

Objawy Double Crush Syndrome (Zespołu Podwójnego Ucisku)

Double Crush Syndrome (DCS) to zespół objawów wynikający z podwójnego uszkodzenia nerwów obwodowych. Pierwsze wzmianki o tym problemie pojawiły się w 1973 roku, kiedy to w badaniach klinicznych zauważono, że u 81% badanych występowała również druga kompresja w obrębie kręgosłupa szyjnego. Często występujące lokalizacje drugiego uszkodzenia to dolna część kręgosłupa szyjnego, szczególnie na poziomie C5-C6.

W badaniach opublikowanych w PubMed, zauważono, że obecność bardziej proksymalnej kompresji może sprawiać, że bardziej dystalny odcinek nerwu staje się bardziej podatny na ucisk. Chociaż dokładny mechanizm patofizjologiczny tej interakcji nie jest jeszcze w pełni wyjaśniony, najprawdopodobniej wiąże się to z zakłóceniami w kinetyce przepływu aksonalnego i zakłóceniem architektury neurofilamentów.

Objawy Double Crush Syndrome (DCS) mogą być różnorodne i zależą od lokalizacji oraz stopnia ucisku nerwu. Typowe objawy mogą obejmować:

Na podstawie dostępnych źródeł, można zidentyfikować kilka klinicznych rozpoznań w obrębie tułowia, kończyny górnej oraz kończyny dolnej, które mogą być związane z DCS.

Tułów

Kończyna Górna

Kończyna Dolna

Diagnoza Double Crush Syndrome

Diagnoza DCS opiera się przede wszystkim na dokładnym wywiadzie i badaniu klinicznym. Warto zwrócić uwagę na historię pacjenta oraz na to, czy objawy mogą wskazywać na uszkodzenie nerwu na więcej niż jednym poziomie. W diagnostyce pomocne mogą być również badania neurofizjologiczne, takie jak elektromiografia (EMG) oraz badania obrazowe, w tym rezonans magnetyczny (MRI) i USG.

Leczenie Double Crush Syndrome

Leczenie DCS zależy od lokalizacji i stopnia uszkodzenia nerwu. W przypadku lekkich objawów stosuje się często leczenie zachowawcze, które może obejmować fizjoterapię, zmianę nawyków ruchowych lub stosowanie ortezy. W sytuacjach, gdy dojdzie do uszkodzenia pnia nerwu, mogą być konieczne interwencje chirurgiczne. Neuromobilizacje mogą być również stosowane jako metoda leczenia w DCS.

W badaniu przeprowadzonym przez Upton i McComas, pacjenci z DCS mieli gorsze wyniki po zabiegu chirurgicznym niż pacjenci z izolowanym zespołem cieśni nadgarstka. Podobne wyniki uzyskano w badaniu przeprowadzonym przez Soltani i współpracowników.

Wyniki te sugerują, że pacjenci z DCS mogą wymagać bardziej złożonego leczenia niż pacjenci z izolowanym zespołem cieśni nadgarstka. W niektórych przypadkach, leczenie może obejmować zarówno leczenie chirurgiczne, jak i zachowawcze, w celu złagodzenia objawów i poprawy funkcji nerwu.

W związku z powyższym, ważne jest, aby lekarze rozpoznali DCS u pacjentów z zespołem cieśni nadgarstka i wzięli pod uwagę bardziej złożone leczenie, aby zapewnić optymalne wyniki leczenia. 

W publikacjach z ostatnich 10 lat na temat DCS można znaleźć informacje o zastosowaniu różnych metod fizjoterapeutycznych w leczeniu zespołu kanału nadgarstka, który jest jednym z przykładów DCS. Warto również zwrócić uwagę na badania dotyczące różnicowania zespołu cieśni kanału nadgarstka oraz radikulopatii C6 i C7, które mogą współwystępować w ramach DCS.

Neuromobilizacje

Neuromobilizacje, czyli techniki mobilizacji nerwów, są skutecznym sposobem leczenia w przypadku DCS. Badanie opublikowane na PubMed w grudniu 2022 roku wykazało, że neuromobilizacje były bardziej skuteczne niż konwencjonalne leczenie w redukcji bólu i niepełnosprawności szyjnej u pacjentów z radikulopatią szyjną. Techniki te wpływają na przepływ aksoplazmatyczny, ruch nerwu i jego tkanki łącznej oraz krążenie nerwu poprzez zmianę ciśnienia w nerwie.


Terapia Manualna

Terapia manualna, obejmująca manipulacje i mobilizacje, jest często stosowana w leczeniu DCS. Przegląd literatury z 2014 roku opublikowany przez NCBI podkreśla, że różnorodność metod i podejść w badaniach nad terapią manualną może wpływać na wyniki badań. Mimo to, szeroki zakres przeglądu interwencji, populacji i miar wyników wskazuje na potencjalną skuteczność terapii manualnej w zarządzaniu różnymi stanami, w tym DCS.

Metoda McKenziego

Metoda McKenziego (MDT) jest techniką stosowaną w leczeniu zaburzeń mięśniowo-szkieletowych, w tym w przypadkach Double Crush Syndrome (DCS). W kontekście DCS, MDT może być wykorzystywana do oceny i leczenia pacjentów z objawami wynikającymi z ucisku nerwu w wielu miejscach jego przebiegu.

Techniki MDT, takie jak specyficzne ćwiczenia i pozycje, mogą być stosowane w celu zmniejszenia ucisku na nerwy i poprawy objawów.

Dlaczego MDT może być skuteczna w leczeniu DCS?

Jak MDT może być stosowana w leczeniu DCS?

Fizjoterapeuta przeszkolony w zakresie MDT przeprowadzi szczegółowy wywiad i badanie fizyczne, aby ocenić objawy pacjenta i zidentyfikować miejsca ucisku nerwu. Następnie fizjoterapeuta nauczy pacjenta, jak wykonywać specyficzne ćwiczenia i pozycje, które mają na celu:

Pacjent jest również instruowany, aby samodzielnie stosować te techniki w domu, regularnie powtarzając ćwiczenia i pozycje.

Jakie są korzyści ze stosowania MDT w leczeniu DCS?

Czy MDT jest odpowiednia dla każdego?

MDT jest bezpieczna i wydaje się przydatna dla większości pacjentów z DCS. Jednakże, w niektórych przypadkach, takich jak ciężkie schorzenia neurologiczne lub niestabilność kręgosłupa, MDT może nie być odpowiednia.

Jeśli podejrzewasz u siebie DCS, skonsultuj się z fizjoterapeutą przeszkolonym w zakresie MDT. Fizjoterapeuta oceni Twoje objawy i zaleci odpowiednie leczenie.

W przypadku DCS, ważne jest, aby zidentyfikować wszystkie potencjalne miejsca ucisku i odpowiednio je leczyć. MDT może być jednym z elementów kompleksowego planu leczenia, który może obejmować również inne interwencje.

Przezskórna elektrostymulacja nerwów (PENS)

PENS jest metodą, która polega na stymulacji nerwów za pomocą prądów elektrycznych przekazywanych przez igły wprowadzone do skóry. Pomimo, że brakuje specyficznych badań dotyczących DCS,skuteczność PENS w łagodzeniu bólu i poprawie funkcji nerwów może wskazywać na jej przydatność w leczeniu DCS w połączeniu z innymi metdami...

Podsumowanie

Double Crush Syndrome jest złożonym zespołem, który wymaga dokładnej diagnostyki i indywidualnie dostosowanego leczenia. W publikacjach naukowych z ostatnich 10 lat znajdują się informacje dotyczące zarówno objawów, diagnozy, jak i metod leczenia DCS. Wiedza na temat tego zespołu jest nadal rozwijana, a interdyscyplinarne podejście do pacjenta wydaje się kluczowe w skutecznym leczeniu.


Źródła

Neuromobilizacje:

[1] Neuromobilizacja – wskazania, przebieg terapii, skuteczność - DOZ.pl https://www.doz.pl/czytelnia/a16390-Neuromobilizacja__wskazania_przebieg_terapii_skutecznosc

[2] Techniki neuromobilizacji – sposób działania oraz obszary zastosowania - Bitmed https://bitmed.pl/blog/121-techniki-neuromobilizacji-sposob-dzialania-oraz-obszary-zastosowania

[3] Neuromobilizacje nerwowe - double crush syndrome - Blog Acus Med https://www.acusmed.pl/blog/neuromobilizacje-nerwowe-double-crush-syndrome/

[4] Neuromobilizacja - Portal Fizjoterapeuty https://fizjoterapeuty.pl/fizjoterapia/neuromobilizacja.html

[5] Neuromobilizacja Wrocław - dr Wojciech Kopaczyński https://rehabilitacja.wroc.pl/oferta/metody/terapia-miesniowo-powieziowa-wroclaw/neuromobilizacja-wroclaw/

[6] Zespół kanału nadgarstka – przegląd literatury i doświadczenia własne https://www.czytelniamedyczna.pl/3179,zespol-kanalu-nadgarstka-przeglad-literatury-i-doswiadczenia-wlasne.html

[7] Neuromobilizacje - VIVO FIZJOTERAPIA https://www.vivofizjoterapia.pl/index.php/blog/69-neuromobilizacje.html

[8] Techniki neuromobilizacji - Czym są Neuromobilizacje? - Acus Med https://www.acusmed.pl/blog/neuromobilizacje-techniki-neuromobilizacji/

[9] Zespół cieśni nadgarstka - Co to jest? Jak leczyć? - Rehasport https://www.rehasport.pl/reka-i-nadgarstek/zespol-ciesni-nadgarstka,5219,n,4323

[10] Neuromobilizacje w terapii manualnej - rehabilitacja i masaż Warszawa https://www.rehabilitacja-mw.pl/metody-rehabilitacji/rehabilitacja-doroslych/neuromobilizacje-w-terapii-manualnej/

[11] Neuromobilizacja – co to za metoda i kiedy stosuje się ją w rehabilitacji? - wylecz.to https://wylecz.to/kosci-i-stawy/neuromobilizacja/

[12] Cieśń Nadgarstka - dr Marek Szczerbicki https://www.neurosciencereview.eu/index.php?Itemid=93&id=53&option=com_content&view=article

[13] Neuromobilizacja – Wikipedia, wolna encyklopedia https://pl.wikipedia.org/wiki/Neuromobilizacja

[14] NEUROMOBILIZACJA - R-Cito - rehabilitacja i fizjoterapia Gdańsk https://r-cito.pl/oferta/neuromobilizacja/

[15] Zespół kanału stępu - Maratony Polskie https://www.maratonypolskie.pl/mp_index.php?action=2&code=2614&dzial=8

[16] Neuromobilizacja nadgarstka, neurodynamika - medico-bielsko.pl http://www.medico-bielsko.pl/metody-pracy/neurodynamika-neuromobilizacje.html

[17] Neuromobilizacja – czy to działa? TerapiaFunkcjonalna.pl https://www.terapiafunkcjonalna.pl/neuromobilizacja/

[18] [PDF] Zasady stosowania neuromobilizacji w schorzeniach narz¹du ruchu https://ortopedia.com.pl/api/files/view/43702.pdf

[19] Terapia Butlera (neuromobilizacje) - FIZJODIET MEDICAL SPA https://spa-katowice.pl/terapia-butlera-neuromobilizacje/

[20] Neuromobilizacje: rehabilitacja układu nerwowego Otwock, Warszawa https://miraiclinic.pl/neuromobilizacje/ 


Terapia Manualna:

[1] "Resolution of a double Crush syndrome" - PubMed (<https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/7964200/>)

[2] "Double crush syndrome: chiropractic care of an entrapment neuropathy" - PubMed (<https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/2066684/>)

[3] "Double crush syndrome" - PubMed (<https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12703395/>) 


Leczenie operacyjne:

[1] https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/3275922/

[2] https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1445-2197.2009.05175.x

[3] https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/15589447241233764?icid=int.sj-full-text.citing-articles.1

[4] https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0363502397801529 


FRO

"living article"

 PENS   Czy PENS to ukryty klejnot w leczeniu przewlekłego bólu?

Ukryty klejnot łagodzenia bólu

Najnowszą technologią w walce zarówno z bólem ostrym, jak i przewlekłym jest przezskórna stymulacja nerwów, czyli PENS. PENS należy do dziedziny neuromodulacji, która wykorzystuje impulsy elektryczne do ingerencji na poziomie neurologicznym w celu zmiany aktywności nerwów. Podobnie jak w przypadku TENS, przezskórna stymulacja nerwów zakłóca impulsy nerwowe, które dostarczają sygnał bólu do mózgu. Jednakże PENS jest technologią o wiele lepszą od terapii TENS.

Istnieją dwa rodzaje zabiegów PENS. Jedna z nich to minimalnie inwazyjna forma, w której wykorzystuje się bardzo małe igły jako elektrody. Igły te wnikają w tkankę prawie bezboleśnie, zapewniając znacznie głębszą penetrację impulsów elektrycznych, umożliwiając lepszy dostęp do nerwów związanych z sygnałami bólowymi. Natomiast impulsy z jednostek TENS mogą jedynie penetrować tkankę powierzchowną, aby oddziaływać na najpłytsze nerwy, ograniczając ich skuteczność.

PENS działa poprzez aktywną stymulację nerwów w celu wytworzenia naturalnej odpowiedzi biologicznej.

Urządzenia do neurostymulacji działają na zasadzie przyłożenia elektrod do czaszki, rdzenia kręgowego lub nerwów obwodowych. Przezskórna stymulacja nerwów działa na nerwy obwodowe, stymulując obwodowe nerwy czuciowe na poziomie dermatomów odpowiadających lokalnej patologii. 

Najbardziej znaną formą tej terapii jest PTNS (przezskórna stymulacja nerwu piszczelowego). Technika ta kieruje się na tylny nerw piszczelowy i zmienia aktywność nerwów w miednicy poprzez splot krzyżowy.

Ciągle szuka się nowych zastosowań PENS w różnych dziedzinach i prowadzone są dalsze badania. Obecne zastosowanie obejmuje: ból przewlekły, np.: idiopatyczny ból przewlekły i ból neuropatyczny. Ponadto PENS okazał się skuteczny w leczeniu zespołu pęcherza nadreaktywnego OAB.

Mechanizm działania

Istnieją różne teorie działania, ale uważa się, że mechanizm działania PENS jest taki sam w przypadku TENS. Dwie główne teorie polegają po pierwsze na modulacji włókien A-beta. Jest to znane jako teoria bramki kontrolnej. Przezskórna elektryczna stymulacja nerwów wytwarza pole elektryczne, które hiperpolaryzuje włókna C, zapobiegając rozprzestrzenianiu się potencjału czynnościowego wzdłuż ścieżki bólowej włókien bólowych o małej średnicy na poziomie rdzenia kręgowego, co hamuje przenoszenie bólu.

Inna teoria głosi, że lokalne uwalnianie mediatorów biochemicznych, takich jak neuroprzekaźniki, endorfiny i encefalina, utrudnia reakcję na ból. Na poziomie struktur korowych i podkorowych stymuluje zstępującą ścieżkę modulacji bólu i zwiększa mózgowy przepływ krwi do przedniej części kory obręczy, kory wyspowej, wyspy przednio-brzusznej, wzgórza i pierwotnej kory somatosensorycznej, co wykazano za pomocą pozytonowej tomografii emisyjnej PET.

PENS jest zwykle stosowany w postaci ciągłej fali dwufazowej o czasie trwania impulsu od 250 do 500 ms i niskiej lub wysokiej częstotliwości. Przeprowadzono randomizowane badanie, w którym stwierdzono, że niska i wysoka częstotliwość stosowania PENS z suchym igłowaniem wykazała krótkotrwały wpływ na intensywność bólu u pacjentów z mięśniowo-powięziowym bólem szyi, bez poprawy w zakresie lęku przed ruchem.

Wskazania

Terapia PENS jest idealna w przypadku wielu schorzeń. Jest wysoce skuteczny w przypadku bólu mieszanego i opornego na leczenie związanego z różnymi stanami klinicznymi. Można go stosować w celu zmniejszenia odczuwania bólu w kilku chorobach układu mięśniowo-szkieletowego i stanach pooperacyjnych, w tym: LBP, całkowitej endoprotezoplastyce stawu kolanowego, przewlekłym bólu po amputacji i bólu nowotworowym opornym na opioidy i nie tylko. Konieczne są jednak badania dotyczące jego wpływu na osoby, które nie reagują na leczenia farmakologiczne. Ponadto jego długoterminowy wpływ na ból krzyża jest nadal niejasny.

Bardzo obiecujące wyniki uzyskano również przy użyciu PENS w leczeniu pęcherza nadreaktywnego u dzieci, a także nieokreślonych przewlekłych schorzeń bólowych u dzieci i dorosłych.

Zalety

PENS nie wykazał żadnych powikłań ani skutków ubocznych poza niewielkim swędzeniem po usunięciu igły. Pacjenci czasami zgłaszali jedynie uczucie dyskomfortu podczas wkładania lub wyjmowania igły, ale było ono dobrze tolerowane przez tych pacjentów.

Dodatkową zaletą terapii PENS jest mniejsza interakcja z różnymi lekami, w tym z opioidami. W sytuacji, gdy epidemia opioidów codziennie odbiera życie Amerykanom, wprowadzenie skutecznych alternatyw dla leczenia farmakologicznego ma kluczowe znaczenie. Nawet jeśli u konkretnych pacjentów stosowane są leki farmakologiczne, terapie uzupełniające, takie jak PENS, ćwiczenia fizyczne i inne techniki rehabilitacyjne pomogą ostatecznie odzwyczaić pacjentów od leczenia farmakologicznego.

Specyficzne typy neuromodulacji i zastosowania kliniczne

Przezskórna stymulacja nerwu piszczelowego

Przezskórna stymulacja nerwu piszczelowego jest kierowana na nerw piszczelowy tylny i zmienia aktywność nerwów w miednicy poprzez splot krzyżowy. Nerw piszczelowy tylny wywodzi się z nerwów lędźwiowo-krzyżowych (L4-S3), które kontrolują wypieracz pęcherza i znajdują się w pobliżu kostki.

PTNS działa poprzez pośrednią stymulację elektryczną nerwów odpowiedzialnych za funkcję pęcherza i dna miednicy. Podczas leczenia PTNS stopa pacjenta jest wygodnie ułożona i podparta. Cienką elektrodę igłową umieszcza się w pobliżu nerwu piszczelowego w kostce. Urządzenie jest podłączone do elektrody i wysyła łagodne impulsy elektryczne do nerwu piszczelowego. Impulsy te docierają do splotu nerwu krzyżowego, grupy nerwów u podstawy kręgosłupa odpowiedzialnej za czynność pęcherza.

Stymulując te nerwy delikatnymi impulsami elektrycznymi, można zmienić czynność pęcherza. Ponieważ zmiana ta zachodzi stopniowo, pacjenci otrzymują serię 12-tygodniowych, 20-minutowych zabiegów. Po 12 zabiegach, gdy oceniana jest odpowiedź pacjenta na leczenie, może być konieczne dodatkowe okazjonalne leczenie w celu utrzymania poprawy objawów.

To postępowanie terapeutyczne jest przeznaczone dla pacjentów, u których występują objawy nadreaktywnego pęcherza (naglące parcie na mocz, częste oddawanie moczu i/lub naglące nietrzymanie moczu). PTNS został zatwierdzony przez agencje regulacyjne poza Stanami Zjednoczonymi do leczenia nietrzymania stolca, ale obecnie nie został zatwierdzony do tego zastosowania w USA. PTNS jest powszechnie stosowany po modyfikacjach zachowania, ćwiczeniach Kegla i niepowodzeniu leczenia farmakologicznego.

Zastosowanie przy przewlekłym bólu miednicy. 

Badania RCT pokazują, że gdy PTNS stosowano przez 30 minut na sesję, aplikowano co tydzień przez 12 tygodni: Uzyskano znaczną poprawę w zakresie bólu i jakości życia w 12 tygodniu; poprawa jakości życia utrzymywała się w grupie PTNS po sześciu miesiącach.

Stymulacja nerwu sromowego  pod kontrolą USG 

Neuromodulację nerwu sromowego stosuje się w przypadkach nerwobólów sromowych i stosuje się jako alternatywną metodę leczenia nietrzymania moczu.

Niektóre inne alternatywne metody są dostępne od wielu lat, ale wypadły z łask ze względu na postęp nauki i niską skuteczność wielu z tych metod leczenia. Natomiast PENS okazuje się najskuteczniejszy we wszystkich obszarach schorzeń bólowych. PENS odegrał kluczową rolę w poprawie stymulacji korzeni nerwów krzyżowych, a także stymulacji pola nerwu potylicznego w leczeniu fibromialgii.    

 Zalety

PENS nie wykazał żadnych powikłań ani skutków ubocznych poza niewielkim swędzeniem po usunięciu igły. Pacjenci czasami zgłaszali jedynie uczucie dyskomfortu podczas aplikowania lub wyjmowania igły, ale było ono dobrze tolerowane przez tych pacjentów.

Podsumowując, przezskórna stymulacja nerwów wydaje się być ukrytym klejnotem w dziedzinie terapii neuromodulacyjnej. W rzeczywistości firma Shephard Group Healthcare Partners uznała skuteczność i szeroki zakres zastosowań PENS, dlatego włączyliśmy tę naukę do więcej niż jednego z naszych protokołów leczenia. PENS jest obecnie ważną częścią naszego Protokołu Terapii i Zarządzania Bólem, a także naszego Protokołu Leczenia Ran.

Źródło:  Shephard Group Healthcare Partners 


 PENS   Zatrzymać uzależnienie od opioidów w leczeniu bólu

Uzależnienie i desensytyzacja na opioidy prowadzi do nowych i lepszych sposobów leczenia bólu przewlekłego

Aktywność edukacyjna

Ból przewlekły dotyka ponad 100 milionów ludzi w Stanach Zjednoczonych, a jego koszty ekonomiczne przekraczają 600 miliardów dolarów. Opioidy są powszechnie stosowane w leczeniu bólu przewlekłego. Stany Zjednoczone znajdują się obecnie w samym środku epidemii opioidowej, a na przestrzeni ostatnich dwóch dekad znacząco wzrosła konsumpcja tych leków. Niniejszy artykuł omawia rolę opieki interdyscyplinarnej w leczeniu pacjentów z bólem przewlekłym, a także przedstawia alternatywne, nieopioidowe metody leczenia bólu. Należą do nich leki, fizykoterapia, ćwiczenia, iniekcje i neuromodulacja. Omówiono również biopsychospołeczny model opracowywania zindywidualizowanego, multimodalnego planu leczenia.

Cele:

Wprowadzenie

Międzynarodowe Stowarzyszenie Badań nad Bólem (IASP) w 2020 roku zrewidowało definicję bólu, określając go jako "nieprzyjemne doznanie zmysłowe i emocjonalne związane z rzeczywistym lub potencjalnym uszkodzeniem tkanek lub przypominające takie doznanie." Tak samo stowarzyszenie zdefiniowało ból przewlekły jako trwający trzy miesiące lub dłużej. Natomiast ból ostry może pojawić się nagle i zazwyczaj jest krótkotrwały. Problemy z bólem przewlekłym zazwyczaj początkowo manifestują się jako ostry ból, a wielu schorzeniom towarzyszą okresowe nawroty ostrego bólu.

Ból przewlekły jest powszechnym problemem zdrowotnym. W 2008 roku około 100 milionów ludzi w Stanach Zjednoczonych cierpiało z jego powodu. Szacuje się, że 13 do 50% dorosłych w Wielkiej Brytanii doświadcza bólu przewlekłego,  co prowadzi do znacznych kosztów ekonomicznych poprzez bezpośrednie koszty opieki zdrowotnej związane z leczeniem oraz utratę produktywności. W 2010 r. oszacowano je na 560 do 635 miliardów dolarów, co jest znacznie wyższą kwotą niż w przypadku cukrzycy, chorób serca czy nowotworów.

Celem leczenia bólu przewlekłego jest zmniejszenie jego intensywności oraz poprawa funkcjonowania i jakości życia pacjenta. Oprócz skuteczności, przy wyborze metody leczenia należy uwzględnić także działania niepożądane, profil efektów ubocznych, czynniki ekonomiczne i preferencje pacjenta. W przypadku bólu przewlekłego zalecane jest leczenie multimodalne, obejmujące leki, ćwiczenia, zmianę stylu życia, fizykoterapię, psychologię bólu, metody behawioralne, metody medycyny niekonwencjonalnej i alternatywnej oraz procedury z zakresu leczenia bólu.

Biopsychospołeczny model leczenia

W 2016 roku Cheatle opisał biopsychospołeczny model oceny i leczenia bólu przewlekłego. Podejście to obejmuje dokładną, wstępną kompleksową ocenę w celu ustalenia nie tylko podstawowej patologii bólu u pacjenta, ale także innych problemów zdrowotnych (fizycznych i psychicznych), wcześniej zastosowanych strategii leczenia, psychospołecznych barier i oczekiwań pacjenta. Na podstawie oceny należy wdrożyć zindywidualizowany multimodalny plan leczenia, a pacjentowi wyjaśnić to podejście po ustaleniu celów terapeutycznych.

Kwestie wymagające uwagi

Stany Zjednoczone znajdują się obecnie w samym środku epidemii opioidowej, charakteryzującej się zwiększonym stosowaniem leków z tej grupy w ciągu ostatnich dwóch dekad. W 2016 r. nadużywanie opioidów na receptę stwierdzono u co najmniej 4% dorosłej populacji USA.  W 2015 roku ponad 33 tys. osób zmarło w wyniku przedawkowania opioidów (zarówno wydawanych na receptę, jak i nielegalnych). Oprócz ryzyka przedawkowania i uzależnienia, istnieją ograniczone dowody na skuteczność długotrwałej terapii opioidowej w bólu przewlekłym. Dlatego w 2016 roku Centra Kontroli i Prewencji Chorób (CDC) opublikowały wytyczne dotyczące przepisywania opioidów w schorzeniach z bólem przewlekłym, innych niż nowotworowy i paliatywny. Wytyczne te zalecają stosowanie nieopioidowych metod leczenia bólu przewlekłego.

Metody leczenia

Ćwiczenia, aktywność fizyczna i fizykoterapia

Aktywność fizyczna i ćwiczenia mogą zmniejszyć nasilenie bólu oraz poprawić funkcjonowanie, jakość życia i zdrowie psychiczne. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) w 2015 roku zdefiniowała aktywność fizyczną jako każdy ruch ciała wymagający zaangażowania mięśni szkieletowych, prowadzący do wydatku energii. Ćwiczenia zostały przez WHO określone jako zaplanowana, ustrukturyzowana, powtarzalna aktywność fizyczna, której celem jest poprawa lub utrzymanie jednego lub więcej składników sprawności fizycznej. Przegląd badań nad terapią ruchową w przewlekłym bólu krzyża wykazał, że metoda ta zmniejsza ból i poprawia funkcjonowanie u pacjentów z tym problemem. Nie stwierdzono różnicy w skuteczności pomiędzy różnymi rodzajami terapii.

Nowszy przegląd Cochrane z 2017 r. wykazał, że dowody oceniające skuteczność ćwiczeń i aktywności fizycznej w bólu przewlekłym są niskiej jakości. Podsumowano jednak, że te interwencje są prawdopodobnie bezpieczne i mogą poprawiać nasilenie bólu, funkcjonowanie i jakość życia. Z kolei przegląd Cochrane z 2016 r. wykazał, że inne metody fizykoterapii, takie jak terapia lustrzana i stopniowany trening wyobrażeniowy (GMI - graded motor imagery), mogą poprawić zarówno ból, jak i funkcjonowanie w złożonym regionalnym zespole bólowym (CRPS). Okazało się, że terapia lustrzana i GMI są również korzystne w przypadku bólu fantomowego.

Przezskórna elektryczna stymulacja nerwów (TENS)

Przezskórna elektryczna stymulacja nerwów (TENS) polega na przyklejeniu do bolesnego miejsca elektrod dostarczających impulsy elektryczne (zazwyczaj zasilane baterią). Metoda ta jest stosowana w leczeniu wielu problemów bólowych. Zaproponowano zarówno centralny, jak i obwodowy mechanizm działania; najbardziej akceptowana jest teoria bramkowa bólu opisana przez Melzacka w 1965 roku. Stymulacja TENS prawdopodobnie aktywuje nerwy czuciowe typu Aβ, które z kolei hamują transmisję bodźców bólowych w rogach tylnych rdzenia kręgowego.

Przegląd Cochrane z 2017 r. analizował skuteczność terapii TENS w bólu neuropatycznym, jednak nie udało się wyciągnąć jednoznacznych wniosków ze względu na bardzo niski poziom dowodów. Nowszy, systematyczny przegląd z 2020 roku zaleca stosowanie TENS w bólu neuropatycznym (zalecenie warunkowe), opierając się na dowodach średniej jakości. Z kolei w analizie Cochrane dotyczącej skuteczności TENS w bólu fibromialgicznym, ze względu na niską jakość dowodów nie sformułowano definitywnych wniosków. W 2019 roku systematyczny przegląd skuteczności TENS w przewlekłym bólu szyi również nie przyniósł rozstrzygnięcia.

Przezskórna stymulacja nerwów (PENS)

Najnowszą innowacją i ulepszeniem terapii TENS jest przezskórna stymulacja nerwów (PENS). W przeciwieństwie do TENS, która umożliwia wnikanie prądu elektrycznego na minimalnym poziomie przez skórę, PENS wykorzystuje impulsowe prądy o wyższej częstotliwości, które docierają do głębszych tkanek, w tym do mięśni i nerwów.

Badania kliniczne wykazały, że PENS może być skutecznym sposobem leczenia bólu przewlekłego, w tym bólu neuropatycznego, bólu mięśniowo-szkieletowego i bólu związanego z fibromialgią.

Leczenie farmakologiczne

Leczenie farmakologiczne bólu przewlekłego jest złożonym zagadnieniem, a wybór leku zależy od wielu czynników, takich jak rodzaj bólu, jego nasilenie, choroby współistniejące i inne leki przyjmowane przez pacjenta.

Leki stosowane w leczeniu bólu przewlekłego można podzielić na kilka grup:

Należy zawsze skonsultować się z lekarzem przed rozpoczęciem stosowania jakichkolwiek leków w celu leczenia bólu przewlekłego.

Leczenie inwazyjne

Leczenie inwazyjne jest stosowane w leczeniu bólu przewlekłego, gdy inne metody leczenia zawiodły. Do metod inwazyjnych należą:

Leczenie inwazyjne powinno być stosowane tylko w ostateczności, ponieważ wiąże się z pewnym ryzykiem powikłań.

Podsumowanie

Ból przewlekły jest złożonym problemem zdrowotnym, który wymaga indywidualnego podejścia do leczenia. Leczenie powinno obejmować różne metody, w tym leki, ćwiczenia, fizykoterapię i terapie psychologiczne. Ważne jest, aby pacjenci ściśle współpracowali z lekarzem w celu opracowania planu leczenia, który będzie dla nich odpowiedni.

Uwaga:

Niniejszy tekst ma charakter informacyjny i nie zastępuje konsultacji lekarskiej. W przypadku bólu przewlekłego należy zawsze skonsultować się z lekarzem, aby uzyskać prawidłową diagnozę i zalecenia dotyczące leczenia.

Słowa kluczowe:


Źródło:  Shephard Group Healthcare