Algorytmy

Jak skutecznie usprawniać pacjenta z LBP?

Bóle kręgosłupa lędźwiowego (LBP – Low Back Pain) stanowią jedną z najczęstszych dolegliwości, z jakimi pacjenci zgłaszają się do fizjoterapeutów. Przyczynia się do tego siedzący tryb życia, brak aktywności fizycznej czy nieprawidłowa ergonomia w codziennych czynnościach. Poniżej przedstawiam kompleksowy plan usprawniania pacjenta z LBP – od pierwszego badania, przez terapię manualną, dry needling, aż po kinezyterapię i fizykoterapię. Artykuł ma charakter poglądowy, a szczegółowy tok rehabilitacji zawsze powinien być dopasowany do stanu i potrzeb konkretnego pacjenta.

Etap I: Badanie wstępne i wykluczenie czerwonych flag (Tydzień 1)

Krok 1: Diagnostyka i wywiad

Wywiad: określamy charakter i czas trwania bólu, czynniki nasilające i łagodzące dolegliwości, dotychczasowe leczenie.

Badanie kliniczne: ocena postawy, zakresu ruchu kręgosłupa, palpacja pod kątem bolesnych punktów i napięć mięśniowo-powięziowych.

Wykluczenie czerwonych flag: zwracamy uwagę na objawy mogące świadczyć o poważnych stanach (uszkodzenia neurologiczne, nietrzymanie moczu/kału, ostry stan zapalny, podejrzenie nowotworu, złamania).

Krok 2: Planowanie postępowania terapeutycznego

Na podstawie diagnozy funkcjonalnej oraz wykluczenia przeciwwskazań układamy szczegółowy harmonogram zabiegów:

• Terapia manualna IAOM (mobilizacje, techniki mięśniowo-powięziowe).

• Dry needling / Electro dry needling (igłoterapia w punktach spustowych).

• Ćwiczenia McKenziego (dążenie do centralizacji bólu).

• Kinesiotaping (wspomaganie stabilizacji lędźwiowej, odciążenie).

• Fizykoterapia (laser, pole magnetyczne, ultradźwięki – działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne).

• Edukacja pacjenta w zakresie ergonomii i higieny kręgosłupa – to klucz do długotrwałej poprawy.

Etap II: Redukcja bólu i poprawa ruchomości (Tydzień 2–3)

Cel główny: zmniejszyć ból, przywrócić w możliwie największym stopniu prawidłowy zakres ruchomości w kręgosłupie oraz aktywować mięśnie stabilizujące (core).

Częstotliwość terapii: 2–3 spotkania w tygodniu (np. Poniedziałek, Środa, Piątek).

1. Terapia manualna IAOM

   • Stosujemy delikatne techniki mobilizacyjne stawów międzywyrostkowych oraz stawów krzyżowo-biodrowych.

   • Rozluźnianie mięśniowo-powięziowe okolicy lędźwiowej i miednicy.

   • Usprawnianie ślizgu nerwów (jeśli testy neurodynamiczne wskazują taką potrzebę).

2. Dry Needling / Electro Dry Needling

   • Wkłuwanie igieł w aktywne punkty spustowe w mięśniach przykręgosłupowych, pośladkowych czy mięśniu czworobocznym lędźwi.

   • Electro dry needling może pomóc dodatkowo rozluźnić zmienione chorobowo struktury poprzez aplikację niskiej częstotliwości prądu.

3. Ćwiczenia wg metody McKenziego

   • Na początku nadzorowane przez fizjoterapeutę, potem samodzielnie w domu codziennie.

   • Koncentrujemy się na ruchach powtarzalnych (często przeprosty), których celem jest centralizacja bólu i wycofanie dolegliwości promieniujących.

4. Fizykoterapia: laser, pole magnetyczne, ultradźwięki

   • Laser: działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe.

   • Pole magnetyczne: poprawia ukrwienie, wspomaga regenerację tkanek.

   • Ultradźwięki: mikromasaż tkanek, łagodzi napięcie mięśniowe.

5. Kinesiotaping

   • Wykorzystujemy taśmy do odciążenia lub wspomagania pracy wybranych mięśni, co może dodatkowo zmniejszyć ból i poprawić stabilizację.

Etap III: Stabilizacja, wzmocnienie mięśni i profilaktyka (Tydzień 4–6)

Cel główny: wzmocnić mięśnie stabilizujące tułów, utrwalić efekt przeciwbólowy i zapobiegać nawrotom.

1. Kontynuacja terapii manualnej IAOM 

   • W miarę postępów pacjenta możliwe przejście na bardziej zaawansowane techniki lub zmniejszenie częstotliwości (np. 1 zabieg na tydzień).

2. Ćwiczenia stabilizujące i wzmacniające 

   • Wprowadzamy zestawy ćwiczeń na mięśnie głębokie (core stability, np. planki, bird dog). 

   • Ciągła praca wg metody McKenziego w celu utrzymania prawidłowych wzorców ruchu. 

   • Mobilizacja obręczy biodrowej i odcinka piersiowego – aby odciążyć lędźwie.

3. Dry Needling / Electro Dry Needling 

   • Utrzymujemy zabiegi w zależności od potrzeb (np. gdy pacjent zgłasza nawroty napięcia mięśniowego).

4. Fizykoterapia 

   • Zmniejszamy intensywność zabiegów do 1–2 sesji w tygodniu. 

   • Można łączyć laser, pole magnetyczne, ultradźwięki w zależności od dynamiki poprawy.

5. Kinesiotaping 

   • Stosujemy doraźnie, gdy pojawiają się zwiększone przeciążenia lub pacjent potrzebuje dodatkowej stabilizacji.

Etap IV: Powrót do pełnej sprawności i zapobieganie nawrotom (Tydzień 7–8 i dalej)

Cel główny: osiągnięcie maksymalnej sprawności, wzmocnienie mięśni, edukacja pacjenta i profilaktyka nawrotów LBP.

1. Ocena postępów i testy kontrolne 

   • Sprawdzamy zakres ruchu, kontrolujemy ewentualne deficyty siły mięśniowej. 

   • Jeśli pacjent wraca do aktywności zawodowej lub sportowej, planujemy dalszą strategię i zapobieganie przeciążeniom.

2. Zwiększenie intensywności ćwiczeń 

   • Wprowadzamy ćwiczenia funkcjonalne (np. wykroki, przysiady) oraz elementy treningu równoważnego (platformy balansowe, piłki gimnastyczne). 

   • Trenujemy prawidłowe wzorce ruchowe w codziennych czynnościach (podnoszenie, schylanie).

3. Terapia podtrzymująca 

   • Możemy stosować 1 zabieg manualny lub fizykoterapeutyczny co 1–2 tygodnie – jeśli pacjent wciąż odczuwa pewne dolegliwości lub jest narażony na przeciążenia np.: electro dry needling.

4. Edukacja i profilaktyka 

   • Utrzymanie odpowiedniej aktywności fizycznej (spacery, pływanie, ćwiczenia ogólnousprawniające). 

   • Dbanie o ergonomię w pracy (pozycja siedząca, częste przerwy na rozciąganie), prawidłowe podnoszenie ciężarów. 

   • Regularne ćwiczenia stabilizacyjne (zestaw domowy).

Przykładowy terminarz działań

Tydzień 1–3:

Badanie wstępne, wykluczenie czerwonych flag, zlecenie ewentualnych badań obrazowych. Ustalenie strategii terapeutycznej.

Redukcja bólu: terapia manualna IAOM (2×/tydz.), dry needling (1–2×/tydz.), ćwiczenia McKenziego (2–3×/tydz. w gabinecie + codzienna praca w domu), fizykoterapia (3×/tydz.), kinesiotaping (1–2×/tydz.).

Tydzień 4–6:

Stabilizacja i wzmocnienie: kontynuacja terapii manualnej IAOM (1–2×/tydz.), dalsza praca nad wzorcami stabilizacji, ćwiczenia core stability, dry needling/electro dry needling według potrzeb, kinesiotaping wspomagająco.

Tydzień 7–8:

Powrót do pełnej aktywności: intensyfikacja ćwiczeń funkcjonalnych, testy kontrolne, ewentualne zabiegi podtrzymujące (1×/tydz.), edukacja profilaktyczna.

Podsumowanie

W rehabilitacji pacjentów z LBP kluczowe są: wnikliwa diagnostyka, wykluczenie tzw. czerwonych flag, indywidualnie dobrane ćwiczenia lecznicze (m.in. metoda McKenziego) i dodatkowo fizykoterapia. Zarówno terapia manualna IAOM, jak i dry needling (z elektroterapią lub bez), pozwalają skutecznie zmniejszyć ból i poprawić zakres ruchu. Kinesiotaping, laser, pole magnetyczne czy ultradźwięki pełnią rolę wspomagającą. Całość powinna zostać dopełniona rzetelną edukacją pacjenta w zakresie ergonomii i codziennej profilaktyki.

Pamiętajmy, że każdy pacjent jest inny – intensywność zabiegów i kolejność stosowanych metod zawsze należy dopasować do indywidualnych potrzeb oraz stanu zdrowia. W przypadku niepokojących objawów (narastający ból, problemy neurologiczne) należy przerwać terapię i skierować pacjenta do lekarza na dodatkową konsultację.

Odczuwasz ból pleców? - zachęcam do zapisania się na pierwszą wizytę.

Autor - terapeuta certyfikowany metody McKenziego, jest absolwentem podyplomowych szkoleń z zakres Terapii Manualnej, Chiropraktyki, Suchego Igłowania, Kinesiotapingu

Rekonstrukcja ścięgna mięśnia nadgrzebieniowego to częsta procedura chirurgiczna stosowana w leczeniu uszkodzeń stożka rotatorów. Rehabilitacja po zabiegu jest kluczowa dla odzyskania pełnej sprawności barku. Celem rehabilitacji jest stopniowe przywracanie kontrolowanego obciążenia gojącego się ścięgna, z uwzględnieniem wielkości uszkodzenia, jakości tkanki i indywidualnych cech pacjenta1. Niniejszy protokół usprawniania przedstawia kompleksowe podejście do rehabilitacji po rekonstrukcji ścięgna mięśnia nadgrzebieniowego, uwzględniające najnowsze doniesienia naukowe z badań nie polskojęzycznych. Protokół ten może być modyfikowany w zależności od indywidualnych potrzeb pacjenta, takich jak wiek, stan zdrowia i poziom aktywności fizycznej przed urazem. Warto również pamiętać, że leczenie zachowawcze, obejmujące odpowiednio dobraną fizjoterapię, może być skuteczne w przypadku niektórych pacjentów z całkowitym uszkodzeniem stożka rotatorów2.

Etapy rehabilitacji

Rehabilitacja po rekonstrukcji ścięgna mięśnia nadgrzebieniowego zazwyczaj przebiega w kilku etapach, z których każdy ma określone cele i metody terapeutyczne. Poniżej przedstawiono przykładowy schemat, który może być modyfikowany w zależności od potrzeb pacjenta:

Faza I: Ochrona i zmniejszenie bólu 0-3 tygodnie po operacji

• Ochrona miejsca operowanego

• Zmniejszenie obrzęku i bólu

• Utrzymanie zakresu ruchu w łokciu, dłoni i nadgarstku

• Stopniowe zwiększanie biernego zakresu ruchu w barku

• Minimalizacja zahamowania mięśniowego

• Edukacja pacjenta

Faza II: Wczesna mobilizacja 4-6 tygodni po operacji

• Kontynuacja ochrony miejsca operowanego

• Zmniejszenie obrzęku i bólu

• Utrzymanie biernego zakresu ruchu w barku

• Minimalizacja kompensacji ruchem podczas czynnego wspomaganego zakresu ruchu

• Edukacja pacjenta: 90 stopni biernego zgięcia w stawie barkowym, 20 stopni biernego obrotu zewnętrznego w płaszczyźnie łopatki, 0 stopni biernej rotacji wewnętrznej w płaszczyźnie łopatki; Wyczuwalny skurcz mięśni łopatki i barku; Brak powikłań w fazie I 3

Faza III: Mobilizacja i początek ćwiczeń 7-8 tygodni po operacji

• Ochrona gojących się tkanek

• Zmniejszenie obrzęku i bólu

• Stopniowe zwiększanie biernego i czynnego wspomaganego zakresu ruchu w barku

• Rozpoczęcie ćwiczeń czynnych

• Poprawa aktywacji mięśni łopatki 

• Edukacja pacjenta

Faza IV: Wzmacnianie i stabilizacja 9-12 tygodni po operacji

• Ochrona gojących się tkanek

• Stopniowe zwiększanie biernego, czynnego wspomaganego i czynnego zakresu ruchu w barku

• Poprawa dynamicznej stabilizacji barku

• Wzmacnianie mięśni okołołopatkowych

• Stopniowy powrót do pełnej aktywności funkcjonalnej

Faza V: Powrót do aktywności 13-16 tygodni po operacji

• Utrzymanie pełnego, bezbolesnego zakresu ruchu

• Rozpoczęcie wzmacniania mięśni stożka rotatorów (po uzgodnieniu z lekarzem prowadzącym)

• Ćwiczenia kontroli motorycznej

• Poprawa funkcjonalnego wykorzystania kończyny górnej

Faza VI: Zaawansowane wzmacnianie 4-6 miesięcy po operacji

• Utrzymanie pełnego, bezbolesnego zakresu ruchu

• Kontynuacja wzmacniania i ćwiczeń kontroli motorycznej

• Poprawa funkcjonalnego wykorzystania kończyny górnej

• Stopniowy powrót do forsownej pracy/aktywności sportowej

W przypadku rekonstrukcji mięśnia podłopatkowego należy ograniczyć wyprost do pozycji neutralnej przez 6 tygodni, rotację zewnętrzną do pozycji neutralnej przez 4 tygodnie, a po 4 tygodniach stopniowo zwiększać rotacji zewnętrznej do tolerancji pacjenta. Należy unikać izolacyjnego oporu dla rotacji wewnętrznej przez 12 tygodni4.

Ćwiczenia

Rodzaj i częstotliwość ćwiczeń powinny być dostosowane do etapu rehabilitacji i indywidualnych potrzeb pacjenta.

Faza I: W tym etapie nacisk kładziony jest na ćwiczenia bierne, wykonywane przez fizjoterapeutę, w celu utrzymania zakresu ruchu w stawach. Przykładowe ćwiczenia to bierne zgięcie, wyprost, odwodzenie, przywodzenie i rotacja w stawie barkowym3.

Faza II: Stopniowo wprowadzane są ćwiczenia czynne wspomagane, w których pacjent aktywnie uczestniczy w ruchu, wspomagany przez fizjoterapeutę lub urządzenia. Można wykorzystać ćwiczenia z użyciem bloczków, lasek gimnastycznych lub taśm. 3

Faza III: Rozpoczyna się ćwiczenia czynne, wykonywane samodzielnie przez pacjenta, obejmujące zarówno ruchomość stawów, jak i aktywację mięśni. Przykłady ćwiczeń to unoszenie ramion w przód, w bok i w tył, rotacje ramion, krążenia ramion3.

Faza IV - VI: W tych fazach nacisk kładziony jest na stopniowe wzmacnianie mięśni stożka rotatorów i okołolłopatkowych, z wykorzystaniem różnorodnych ćwiczeń i przyborów, takich jak taśmy oporowe, hantle czy maszyny do ćwiczeń. Przykłady ćwiczeń to rotacje zewnętrzne i wewnętrzne z taśmą oporową, odwodzenie ramion z hantlami, wiosłowanie w siadzie3.

Metody terapeutyczne

Oprócz ćwiczeń, w rehabilitacji po rekonstrukcji ścięgna mięśnia nadgrzebieniowego można wykorzystać szereg metod terapeutycznych, takich jak:

• Szyna CPM: Szyna CPM (ciągły ruch bierny) to urządzenie, które zapewnia ciągły, pasywny ruch w stawie barkowym. Może być stosowana w wczesnych etapach rehabilitacji w celu zapobiegania sztywności stawu i poprawy zakresu ruchu. Badania wykazały, że CPM może być skuteczniejsze w redukcji bólu i poprawie zakresu ruchu w porównaniu z manualnym zakresem ruchu biernym5. Należy jednak pamiętać, że kliniczne znaczenie krótkoterminowych korzyści z CPM pozostaje niepewne7.

• Terapia manualna IAOM: IAOM (International Academy of Orthopedic Medicine) to szkoła terapii manualnej, która koncentruje się na przywracaniu prawidłowej mechaniki stawów i tkanek miękkich. W rehabilitacji po rekonstrukcji ścięgna mięśnia nadgrzebieniowego terapia manualna IAOM może być stosowana w celu zmniejszenia bólu, poprawy zakresu ruchu i przywrócenia prawidłowej funkcji barku8.

• Kinesiotaping: Kinesiotaping to metoda terapeutyczna polegająca na oklejaniu skóry specjalnymi taśmami elastycznymi. W rehabilitacji po rekonstrukcji ścięgna mięśnia nadgrzebieniowego kinesiotaping może być stosowany w celu zmniejszenia bólu, poprawy krążenia limfatycznego i wsparcia funkcji mięśni. Badania sugerują, że kinesiotaping może zmniejszać ból i poprawiać zakres ruchu u pacjentów z tendinopatią stożka rotatorów9. Należy jednak zauważyć, że dowody na skuteczność kinesiotapingu w chorobie stożka rotatorów są bardzo ograniczone11.

• Dry needling: Dry needling to technika terapeutyczna polegająca na nakłuwaniu mięśni cienkimi igłami akupunkturowymi. W rehabilitacji po rekonstrukcji ścięgna mięśnia nadgrzebieniowego dry needling może być stosowany w celu zmniejszenia bólu, rozluźnienia mięśni i poprawy zakresu ruchu. Badania wykazały, że dry needling jest skuteczną techniką wspomagającą proces gojenia u osób z bólem w obrębie mięśni12.

• Elektrostymulacja: Elektrostymulacja to metoda terapeutyczna polegająca na stymulacji mięśni prądem elektrycznym. W rehabilitacji po rekonstrukcji ścięgna mięśnia nadgrzebieniowego elektrostymulacja może być stosowana w celu zmniejszenia bólu, poprawy krążenia krwi i wspomagania aktywacji mięśni14. Ważne jest, aby pamiętać, że elektroterapia nie jest główną metodą wzmacniania mięśni, a tradycyjne ćwiczenia wzmacniające są niezbędne do budowania siły mięśniowej.

• Krioterapia: Krioterapia to metoda terapeutyczna polegająca na stosowaniu zimna w celu zmniejszenia bólu i obrzęku. W rehabilitacji po rekonstrukcji ścięgna mięśnia nadgrzebieniowego krioterapia może być stosowana w wczesnych etapach po zabiegu w celu zmniejszenia dolegliwości bólowych i zapobiegania obrzękom. Badania wykazały, że krioterapia jest skuteczną metodą kontroli bólu pooperacyjnego, ponieważ zmniejsza nasilenie i częstotliwość bólu16. Należy jednak pamiętać, że dowody na skuteczność krioterapii w rehabilitacji stożka rotatorów są niejednoznaczne18.

• Fizykoterapia: Fizykoterapia obejmuje szeroki zakres zabiegów fizykalnych, takich jak laseroterapia, ultradźwięki czy magnetoterapia. W rehabilitacji po rekonstrukcji ścięgna mięśnia nadgrzebieniowego fizykoterapia może być stosowana w celu zmniejszenia bólu, przyspieszenia gojenia i poprawy funkcji barku. Badania wykazały, że ultradźwięki mogą być skuteczne w poprawie funkcji i zmniejszeniu bólu w chorobie stożka rotatorów19.

Środki ostrożności i interwencje, których należy unikać

W trakcie rehabilitacji po rekonstrukcji ścięgna mięśnia nadgrzebieniowego należy zachować szczególną ostrożność i unikać pewnych czynności, które mogą negatywnie wpłynąć na proces gojenia. Poniżej przedstawiono listę interwencji, których należy unikać:

• Podnoszenie przedmiotów cięższych niż 4,5 kg.

• Nagłe podnoszenie lub pchanie.

• Nagłe szarpnięcia.

• Niekontrolowane ruchy4.

Kryteria oceny postępów rehabilitacji

Ocena postępów rehabilitacji powinna być przeprowadzana regularnie i obejmować zarówno obiektywne, jak i subiektywne miary. Do obiektywnych miar należą:

• Zakres ruchu w stawie barkowym

• Siła mięśniowa

• Funkcjonalne testy barku

Do subiektywnych miar należą:

• Poziom bólu

• Jakość życia

• Satysfakcja pacjenta z leczenia

Modyfikacje protokołu

Protokół usprawniania powinien być modyfikowany w zależności od indywidualnych potrzeb pacjenta. Należy uwzględnić następujące czynniki:

Wiek

• U pacjentów starszych tempo rehabilitacji może być wolniejsze.

• Nacisk na bezpieczeństwo i zapobieganie urazom.

• Mniejsza intensywność ćwiczeń.

• Dłuższy czas trwania poszczególnych etapów rehabilitacji23.

Stan zdrowia

• Pacjenci z chorobami przewlekłymi mogą wymagać modyfikacji.

• Dostosowanie intensywności i rodzaju ćwiczeń do stanu zdrowia.

• Konsultacja z lekarzem prowadzącym w celu ustalenia ograniczeń.

• Monitorowanie parametrów życiowych podczas ćwiczeń24.

Poziom aktywności fizycznej przed urazem

• U pacjentów aktywnych fizycznie cele rehabilitacji mogą być bardziej ambitne.

• Szybsze tempo rehabilitacji.

• Wprowadzenie ćwiczeń o większej intensywności.

• Wcześniejszy powrót do aktywności sportowej4.

Edukacja pacjenta

Edukacja pacjenta jest kluczowym elementem rehabilitacji po rekonstrukcji ścięgna mięśnia nadgrzebieniowego. Pacjent powinien być informowany o przebiegu rehabilitacji, celach poszczególnych etapów, a także o środkach ostrożności, jakie należy zachować. Edukacja powinna obejmować:

• Zasady postępowania pooperacyjnego: Pacjent powinien znać ograniczenia dotyczące ruchu i aktywności fizycznej w okresie pooperacyjnym.

• Techniki radzenia sobie z bólem: Pacjent powinien być poinformowany o możliwościach farmakologicznego i niefarmakologicznego leczenia bólu.

• Program ćwiczeń domowych: Pacjent powinien otrzymać indywidualny program ćwiczeń do wykonywania w domu.

• Znaczenie regularnych wizyt kontrolnych: Pacjent powinien być zachęcany do regularnego zgłaszania się na wizyty kontrolne w celu monitorowania postępów rehabilitacji3.

Powikłania pooperacyjne

Po rekonstrukcji ścięgna mięśnia nadgrzebieniowego mogą wystąpić pewne powikłania, takie jak:

• Gorączka

• Utrzymujące się drętwienie lub mrowienie

• Nadmierny wyciek z rany

• Niekontrolowany ból

W przypadku wystąpienia któregokolwiek z powyższych objawów należy natychmiast skontaktować się z lekarzem prowadzącym23.

Wnioski

Rehabilitacja po rekonstrukcji ścięgna mięśnia nadgrzebieniowego jest procesem długotrwałym i wymagającym zaangażowania zarówno pacjenta, jak i fizjoterapeuty. Niniejszy protokół usprawniania stanowi kompleksowe podejście do rehabilitacji, uwzględniające najnowsze doniesienia naukowe. Pamiętajmy jednak, że każdy pacjent jest inny i protokół powinien być dostosowany do jego indywidualnych potrzeb. Bliska współpraca między chirurgiem, pacjentem i zespołem fizjoterapeutycznym jest kluczowa dla osiągnięcia optymalnych wyników leczenia25. Regularna ocena postępów i modyfikacja protokołu w razie potrzeby pozwalają na indywidualizację leczenia i zwiększają szanse na pełny powrót do sprawności.

Autor jest absolwentem podyplomowych szkoleń z zakresy rehabilitacji po operacjach barku i posiada doświadczenie w pracy z Pacjentami pooperacyjnymi.

Źródła

1. The American Society of Shoulder and Elbow Therapists' Consensus statement on rehabilitation following Arthroscopic Rotator Cuff Repair - Dr Kevin Bonner, https://www.kevinbonnermd.com/pdf/american-society-of-shoulder-and-knee-consensus-statement-on-rehabilitation-following-arthroscopic-rotator-cuff-repair.pdf

2. Effectiveness of Physical Therapy in Treating Atraumatic Full Thickness Rotator Cuff Tears. A Multicenter Prospective Cohort Study - PMC, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3748251/

3. www.massgeneral.org, https://www.massgeneral.org/assets/mgh/pdf/orthopaedics/sports-medicine/physical-therapy/rehabilitation-protocol-for-rotator-cuff-repair.pdf

4. Rotator Cuff Surgical Repair - Return to Sport Protocol Phase I, https://oahct.com/wp-content/uploads/2019/07/OAH-RTC-Sugical-RTS-Protocol-7-8-14.pdf

5. Rotator Cuff Repair Rehabilitation: A Level I and II Systematic ...,, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3445070/

6. Clinical Guidelines for CPM following Rotator Cuff Repair: Synchronized or Isolated Protocol, https://www.orthosurgery.gr/plirofories/protokola/shoulder/Clinical%20Guidelines%20for%20CPM%20following%20Rotator%20Cuff%20Repair-%20Synchronized%20or%20Isolated%20Protocol.pdf

7. Continuous Passive Motion (CPM) in the Home Setting - My Health Toolkit, https://www.myhealthtoolkit.com/web/public/brands/medicalpolicy/external-policies/continuous-passive-motion-cpm-in-the-home-setting/

8. Rehabilitation of the Overhead Throwing Athlete: There is More to It ...,https://iaom-us.com/rehabilitation-of-the-overhead-throwing-athlete-there-is-more-to-it-than-just-external-rotation-internal-rotation-strengthening/

9. Kinesiotaping for the Rehabilitation of Rotator Cuff–Related ..., https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8167348/

10. Full article: Short-term effects of Kinesiotaping combined with a rehabilitation program for rotator cuff-related shoulder pain: a randomized, assessor-blinded clinical trial - Taylor & Francis Online,https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/10669817.2024.2387913?src=

11. Kinesio taping for rotator cuff disease - PMC - PubMed Central, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8406708/

12. Needling Your Way To Relief: How Dry Needling Can Benefit ..., https://integrativept.com/needling-your-way-to-relief-how-dry-needling-can-benefit-rotator-cuff-pain/

13. The Effects of Dry Needling Combined with Conservative Treatment and Fitness on College-Aged Athletes with Rotator Cuff Patholog, https://digitalcommons.gardner-webb.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1146&context=exercise-science-research-proposal-posters

14. (PDF) EFFICACY OF TRANSCUTANEOUS ELECTRICAL NERVE STIMULATION ON ROTATOR CUFF RELATED CONDITIONS - ResearchGate, https://www.researchgate.net/publication/377335710_EFFICACY_OF_TRANSCUTANEOUS_ELECTRICAL_NERVE_STIMULATION_ON_ROTATOR_CUFF_RELATED_CONDITIONS

15. Is electrical stimulation a beneficial treatment for your rotator cuff tear?, https://www.allianceptp.com/electrical-stimulation-beneficial-treatment-your-rotator-cuff-tear

16. Cryotherapy or gradual reloading exercises in acute presentations ..., https://bmjopensem.bmj.com/content/4/1/e000477

17. The efficacy of cryotherapy in postoperative shoulder - Anderson Medical Supplies, https://andersonmedsupplies.com/pdfs/device-studies/shoulder-cryo-and-compression-abstracts.pdf

18. Cryotherapy in Postoperative Shoulder Surgery: A Systematic Review | Therapeutic Hypothermia and Temperature Management - Mary Ann Liebert, Inc., https://www.liebertpub.com/doi/10.1089/ther.2023.0071

19. Electrotherapy modalities for rotator cuff disease - PubMed, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27283591/

20. Electrotherapy modalities for rotator cuff disease - PMC - PubMed Central, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8570637/

21. SciELO - Brasil - Effect of pulsed electromagnetic field therapy in patients with supraspinatus tendon tear Effect of pulsed electromagnetic field therapy in patients with supraspinatus tendon tear, https://www.scielo.br/j/ramb/a/hfN3zJgNNjLrzxxhCbvQgJv/?lang=en

22. Electrostimulation: contraindications and side effects - I-Tech Medical Division, https://itechmedicaldivision.com/en/electrostimulation-contraindications-and-side-effects/

23. Rehabilitation Protocol for Arthroscopic Rotator Cuff Repair – Large to Massive Tears - Massachusetts General Hospital, https://www.massgeneral.org/assets/mgh/pdf/orthopaedics/sports-medicine/physical-therapy/rehabilitation-protocol-for-rotator-cuff-tear-large-to-massive-tear.pdf

24. REHABILITATION AFTER ARTHROSCOPIC ROTATOR CUFF REPAIR: CURRENT CONCEPTS REVIEW AND EVIDENCE-BASED GUIDELINES - PMC, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3325631/

25. Rehabilitation after Rotator Cuff Repair - PMC, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5366376/